EΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ, Η περίπτωση Οδυσσέα Τσενάϊ : Μελέτη δημοσιευθείσα στο περιοδικό «Ποινική Δικαιοσύνη», αρ. τευχ. 68, Μάρτιος 2004.
------------------------------------------------
ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΚΑΙ ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ : Με αφορμή την ύψωση της ελληνικής σημαίας.
Μαρίνου Σκανδάμη, Δικηγόρου – Διπλωματούχου Μεταπτυχιακού, Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών Νομικής Σχολής Δ.Π.Θ., υπ. διδάκτορα, m-skand@otenet.gr
***
Ι. Ο παραδοσιακός ρατσισμός.
ΙΙ. Ο νεοφυλετισμός.
ΙΙΙ. Η υπηκοότητα ως καθαρτήριο.
Α. Το νομικό πρόβλημα.
α. Ως προς τη διάκριση της έννοιας της σημαίας.
β. Ως προς το ποιος δικαιούται να φέρει τη σημαία.
Β. Η υπηκοότητα ως απόδειξη διαμορφωμένης εθνικής συνειδήσεως.
ΙV. Το στερεότυπο του μετανάστη.
V. Μεταναστευτικές πολιτικές.
VI. Επιλεγόμενα.
Το κρίσιμο και επίκαιρο νομικοπολιτικό ζήτημα, για το εάν μπορεί ένας αλλοδαπός μαθητής να είναι σημαιοφόρος, αναστάτωσε την ελληνική κοινωνία, προκάλεσε προσβολές στο πρόσωπο του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας και απαιτεί πλέον, με τρόπο επιτακτικό και άμεσο, την απάντηση της πολιτείας στο πρόβλημα των διακρίσεων. Τα βασικά προβλήματα που η περίπτωση αυτή δημιουργεί είναι : α) ποιος είναι ο παράγων που προκάλεσε την αντίδραση των κατοίκων της Ν. Μηχανιώνας και των υποστηρικτών τους, β) εάν ενέχει αυτή η αντίδραση στοιχεία ρατσισμού γ) ποιά πολιτική είναι αυτή που μπορεί να φέρει κοινωνική ισορροπία με προϊούσα εξάλειψη των διακρίσεων. Για την απάντηση αυτών των ερωτημάτων θα πρέπει να προσφύγουμε κατ΄ αρχήν, στο τρόπο εκφοράς των φυλετικών αντιλήψεων στην σύγχρονη κοινωνία.
Ι. Ο ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ.
Κατ’ αρχάς, πρέπει να διευκρινιστεί ότι η έννοια του φυλετισμού (racism) που κατηγοριοποιεί τις φυλές του πλανήτη μας σύμφωνα με τα γενετικά τους χαρακτηριστικά [1], έχει εγκαταλειφθεί με την πάροδο των ετών. Παρότι πολλοί επιστήμονες προσπάθησαν να αποδείξουν την διαφορετικότητα των φυλών της γης [2], τούτο δεν κατέστη εφικτό.
Θεωρήθηκε μάλιστα από μερίδα επιστημόνων ότι τα όρια του κληρονομικού και του επίκτητου δεν ήταν σαφώς διαγεγραμμένα [3]. Αυτό που σήμερα είναι αποδεκτό, είναι ότι υπάρχουν πράγματι σωματικές διαφορές μεταξύ των ανθρώπων, οι οποίες όμως είναι τόσο μεγάλες μεταξύ των επιμέρους πληθυσμών με κοινά χαρακτηριστικά (μεταξύ των ίδιων των Κινέζων , των Ελλήνων κλπ), όσο και μεταξύ των διαφόρων και διαφορετικών πληθυσμών. Οι διαφορές των επιμέρους κοινωνιών βασίζονται στις εξαρτημένες αντιδράσεις μεταξύ των κοινωνών και στην ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους μέσω της μίμησης. Δεν βασίζονται δηλαδή στην κληρονομικότητα [4]. Παρόλα αυτά η αντίληψη περί φυλετικής ανωτερότητας υπήρξε σημαντικός ιδεολογικός παράγοντας στην δημιουργία των πιο απάνθρωπων καθεστώτων, όπως λ.χ. στην πολιτική εδραίωση του ναζιστικού κόμματος του Χίτλερ , με τα γνωστά τερατώδη αποτελέσματά του.
Σήμερα λοιπόν, ο φυλετισμός δεν έχει την αρχική του μορφή. Σε τούτο συνέβαλαν, κυρίως, οι διεθνείς συμβάσεις, η ανάδειξη του ανθρώπου μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο ως κυρίαρχη αξία, τα κοινωνικά κινήματα (αντιρατσιστικό, φεμινιστικό, αλληλεγγύης με τον Τρίτο Κόσμο). Δεν ήταν όμως ασήμαντη και η συμβολή εκείνου του φιλελεύθερου ρεύματος, που στα πλαίσια του οικονομικού ορθολογισμού, αναγνώρισε την αντιπαραγωγικότητα του ρατσισμού [5]. Οι παράγοντες αυτοί εξάλειψαν σε παγκόσμιο επίπεδο τις χονδροειδείς και βάναυσες θέσεις του παραδοσιακού ρατσισμού, συντελώντας έτσι στην δημιουργία κοινωνικών, πολιτικών και πολιτισμικών αλλαγών [6].
Τα εθνικά κράτη υιοθέτησαν τις νέες αντιρατσιστικές απόψεις, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, λαμβάνοντας νομοθετικά μέτρα και ασκώντας πολιτικές άμβλυνσης των διακρίσεων, όπως π.χ. συνέβη αυτό στην χώρα μας, σε επίπεδο ποινικού ενδιαφέροντος, με το ν. 927/79 «περί κολασμού πράξεων ή ενεργειών αποσκοπουσών εις φυλετικάς διακρίσεις», αλλά και σε επίπεδο κοινωνικού ενδιαφέροντος, με τα επιμορφωτικά προγράμματα των τσιγγάνων, τα εκπαιδευτικά των πομάκων κλπ.
II. O NEOΦΥΛΕΤΙΣΜΟΣ
Πλην όμως, και παρόλη τη εξάλειψη του παραδοσιακού ρατσισμού, νέες μορφές του φαινομένου αυτού άρχισαν να αναπτύσσονται. Θεωρείται μάλιστα ότι δεν υπάρχει ένας φυλετισμός, αλλά πολλοί , όσες δηλαδή και οι ομάδες που θέλουν να δικαιολογήσουν την ύπαρξή τους [7]. Οι νέο-φυλετιστές αποφεύγουν να ταυτιστούν, για λόγους επικοινωνιακούς, με ρατσιστικές απόψεις που αποτελούν κοινωνική πρόκληση. Επιλέγουν συγκαλυμμένες και ηπιότερες θέσεις, ώστε το μήνυμα να περνά με τις λιγότερες –κατά το δυνατό- αντιδράσεις. Τέτοια είδη νεοφυλετισμού αποτελούν λ.χ. ο φυλετισμός κατά των μεταναστών (κυρίως λόγω οικονομικής θέσης, θρησκευτικών πεποιθήσεων ή καταγωγής και όχι ένεκα χρώματος), ο φυλετισμός της νοημοσύνης (επιστήμονες έναντι των αγραμμάτων), ο μικροαστικός φυλετισμός (υπάλληλοι – επαγγελματίες έναντι ανέργων και περιθωριοποιημένων ομάδων), ο αθηνοκεντρικός φυλετισμός (κάτοικοι της πρωτεύουσας έναντι της «επαρχίας»), ο εθνοκεντρικός φυλετισμός (πολιτιστική υπεροχή) [8]. Οι κυρίαρχες τάξεις αισθάνονται και δρουν ως ανώτερη φύση [9]. Οι διαφορές των ομάδων ιδεολογικοποιούνται [10]. Οι κοινωνικές ανεπάρκειες των μειονεκτουσών ομάδων αρχίζουν να εκλαμβάνονται από τις κυρίαρχες ομάδες ως διανοητικές ανεπάρκειες, ως ψυχολογικές ανεπάρκειες, ως κληρονομικές ανεπάρκειες. Διαπλάθονται δηλαδή στερεότυπα, τα οποία ανακαλούν στη σκέψη των νεοφυλετιστών συγκεκριμένα αρνητικά χαρακτηριστικά, δημιουργώντας εχθρικές στάσεις. Η υποχώρηση των παραδοσιακών ρατσιστικών θεωριών έδωσε έτσι τη θέση στην ξενοφοβία [11].
III. Η ΥΠΗΚΟΟΤΗΤΑ ΩΣ ΚΑΘΑΡΤΗΡΙΟ
Α. Το νομικό πρόβλημα.
Προβλήθηκε έντονα, από μερικούς κατοίκους της Ν. Μηχανιώνας και τους υποστηρικτές τους, το επιχείρημα ότι ο νεαρός Αλβανός μαθητής δεν έχει την ελληνική υπηκοότητα και επομένως δεν δικαιούται να είναι σημαιοφόρος. Το επιχείρημα αυτό ελέγχεται από άποψη νομικής βασιμότητας για τους εξής λόγους :
Η σημαία αποτελεί ως γνωστόν σύμβολο της κυριαρχίας του Ελληνικού Κράτους . Η προσβολή των συμβόλων θίγει το κύρος της εξουσίας, ως ηθική – ψυχολογική δύναμη επιβολής [12]. Οι προσβολές των συμβόλων της πολιτειακής εξουσίας τιμωρούνται από τις διατάξεις του Ποινικού και του Στρατιωτικού Ποινικού Κώδικα. Πρέπει όμως να γίνει σαφής η διάκριση, αφενός ανάμεσα στην έννοια της σημαίας στο στρατιωτικό δίκαιο και της σημαίας της μαθητικής παρέλασης και αφετέρου στο ποιος δικαιούται εκ των στρατιωτικών και των πολιτών να φέρει σημαία.
α. Ως προς την διάκριση της έννοιας της σημαίας.
Η διάκριση τούτη προκύπτει από τον τρόπο αντιμετώπισης του εθνικού μας συμβόλου από το νομοθέτη. Η αντίληψη της σημαίας στη στρατιωτική ζωή παρουσιάζει σαφή εννοιολογική - ποιοτική διαφορά, σε σχέση με την αντίληψη του νομοθέτη για τη χρήση και το συμβολισμό του εθνικού συμβόλου στην πολιτική ζωή. Τούτο σαφώς προκύπτει :
Πρώτον, από την τιμωρία που επιτάσσει ο νομοθέτης σε περίπτωση προσβολής του συμβόλου. Ειδικότερα, στο αρθ. 58 του Στρατιωτικού Ποινικού Κώδικα (ν. 2287/95) ορίζεται πως «Στρατιωτικός που δημόσια με λόγο ή έργο ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο εκδηλώνει καταφρόνηση για τη σημαία, …, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών». Αντίστοιχα στο αρθ. 181 ΠΚ ορίζεται πως «Όποιος, για να εκδηλώσει μίσος ή περιφρόνηση, αφαιρεί, καταστρέφει ή ρυπαίνει την επίσημη σημαία του κράτους … τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο ετών».
Είναι σαφές ότι ο νομοθέτης για την ίδια πράξη επιφυλάσσει αυστηρότερη ποινική μεταχείριση στον στρατιωτικό από ότι στον πολίτη. Η μεγαλύτερη ποινική απαξία του αρθ. 58 Σ.Π.Κ. οφείλεται στη λεπτή διάκριση του εννόμου αγαθού [13] που προστατεύεται με την διάταξη αυτή, από το έννομο αγαθό του αρθ. 181 Π.Κ. Ενώ δηλαδή, στο αρθ. 181 Π.Κ., προστατευόμενο αγαθό είναι η εθνική σημαία ως συνυφασμένη με την πολιτειακή εξουσία [14], στο αρθ. 58 Σ.Π.Κ. η εθνική σημαία είναι περισσότερο συνυφασμένη με τον ειδικό ρόλο του στρατού, ως σώματος , που περιφρουρεί την εθνική ανεξαρτησία και εδαφική ακεραιότητα. Η μείζων αυτή σπουδαιότητα του εννόμου αγαθού του αρθ. 58 Σ.Π.Κ. αποτυπώνεται από το νομοθέτη στη διαφοροποίηση της απειλούμενης ποινής ανάμεσα στα δύο επίμαχα άρθρα [15]. Η παράβαση του αρθ. 58 Σ.Π.Κ. αποτελεί βαρύτερο πλημμέλημα, αφού το κατώτατο όριο ποινής φυλάκισης είναι 3 μήνες και το ανώτερο 5 έτη. Αντίθετα, το αρθ. 181 Π.Κ. δεν εκφράζει ιδίας εντάσεως αποδοκιμασία της έννομης τάξης, γι΄ αυτό και η πρόβλεψη της ποινής είναι ηπιότερη με το κατώτερο όριο φυλάκισης να ανάγεται στις 10 ημέρες και το ανώτερο στα 2 έτη.
Δεύτερον, από την διάκριση μεταξύ στρατιωτικού και πολιτικού όρκου. Ειδικότερα, με το αρθ.3 του ΠΔ 130/84, περί κυρώσεως του Γενικού Κανονισμού Υπηρεσίας στο Στρατό, ορίζεται επακριβώς το περιεχόμενο του στρατιωτικού όρκου. Στην πέμπτη και έκτη
παράγραφο αυτού αναφέρεται «Να υπερασπίζω με πίστιν και αφοσίωσιν, μέχρι της τελευταίας ρανίδας του αίματός μου, τας Σημαίας. Να μη τας εγκαταλείπω, μηδέ να αποχωρίζομαι ποτέ απ΄αυτών». Επίσης στο ίδιο άρθρο ορίζεται και η παύση ισχύος του όρκου. Συγκεκριμένα στην παρ. 2 εδαφ. β΄, αρθ. 3 του ΠΔ 130/84, ορίζεται ότι «Από την υπόσχεση αυτή απαλλάσσεται αυτός που ορκίστηκε, μετά την έξοδό του από τις τάξεις του Στρατού και την επάνοδό του στην ιδιωτική ζωή».
Όσον αφορά την ιδιωτική ζωή, στο κεφάλαιο ΙΓ΄ του ν. 2910/01, αρθ. 62, με τίτλο «Κτήση της Ελληνικής Ιθαγένειας με Πολιτογράφηση», ορίζεται το περιεχόμενο του όρκου, που δίδει ο αλλοδαπός ο οποίος αποκτά την ιδιότητα του Έλληνα πολίτη και που έχει ως ακολούθως :
«Ορκίζομαι να φυλάττω πίστη στην Πατρίδα, υπακοή στο Σύνταγμα και τους νόμους του κράτους και να εκπληρώνω ευσυνείδητα τα καθήκοντά μου ως Έλληνας πολίτης». Στον πολιτικό αυτό όρκο ουδεμία αναφορά γίνεται ως προς το καθήκον υπεράσπισης της σημαίας, παρά μόνο καθιερώνεται η γενική υποχρέωση προς εκπλήρωση των καθηκόντων που έχουν άπαντες οι έλληνες πολίτες.
Τρίτον, και με άλλες διατάξεις του Σ.Π.Κ. και του Γενικού Κανονισμού Υπηρεσίας του Στρατού, καθιερώνεται η υποχρέωση σεβασμού της σημαίας, χωρίς να υπάρχουν αντίστοιχες εκ του νόμου υποχρεώσεις για τον πολίτη. Ειδικότερα, με το αρθ. 68 Σ.Π.Κ., παρ. β΄, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι ενός έτους ο στρατιωτικός που «σε πολεμική περίοδο φέρει δημόσια στη ζώνη των επιχειρήσεων σημαία,… ή άλλα σημεία που εξομοιώνονται με αυτά χωρίς να έχει δικαίωμα γι΄αυτό». Με το αρθ.13, παρ. 1, εδαφ. β΄ του ΠΔ 130/84 στα γενικά καθήκοντα του στρατιωτικού περιλαμβάνεται και το «Να τιμά τη σημαία και τις εθνικές παραδόσεις», ενώ στο αρθ. 16, παρ. 11 – 16 του ΠΔ 130/84 ορίζεται ο τρόπος χαιρετισμού του στρατιωτικού προς τη σημαία.
Από την αντιπαραβολή και σύγκριση των ανωτέρω διατάξεων, προκύπτει σαφώς, ότι η έννοια της σημαίας στη στρατιωτική ζωή έχει έναν εξαιρετικό συμβολισμό, περιορισμένο και συνυφασμένο απολύτως με την αποστολή του στρατού, η οποία κατ΄ αρθ. 1 του ΠΔ 130/84 είναι «να εξασφαλίζει την άμυνα της χώρας, να υπερασπίζει την εθνική ανεξαρτησία και την εδαφική ακεραιότητα της πατρίδας». Αντίθετα, η έννοια της σημαίας στην πολιτική ζωή, υπερβαίνει τη σημειολογική εκφορά που έχει στη στρατιωτική νομοθεσία, και ταυτίζεται με τις αρχές του κράτους δικαίου, όπως αυτές διατυπώνονται στον καταστατικό χάρτη της χώρας, (Σύνταγμα της Ελλάδος). Η λαϊκή κυριαρχία (αρθ. 1 Συν), ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου (αρθ. 2 Συν), η ισότητα έναντι του νόμου (αρθ. 4), η ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας (αρθ. 5 Συν), η ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης (αρθ. 13) και της εκφράσεως (αρθ. 14), αποτελούν ορισμένες από τις βασικότερες αρχές του ελληνικού πολιτεύματος . Στην περίπτωση αυτή η σημαία, που υψώνουν οι έλληνες πολίτες , δεν μπορεί παρά να συμβολίζει όλες αυτές τις αρχές που μετουσιώνονται στα πλαίσια της κοινοβουλευτικής μας δημοκρατίας. Έτσι και η σημαία που υψώνεται στις μαθητικές παρελάσεις συμβολίζει όχι μόνον την εθνική ανεξαρτησία, αλλά επίσης τις οικουμενικές αξίες της ελευθερίας και της δημοκρατίας [16].
β. Ως προς το ποιος δικαιούται να φέρει τη σημαία.
Τη στρατιωτική σημαία δικαιούται να φέρει μόνον έλληνας πολίτης, έχων την ιδιότητα του στρατιωτικού και όχι αλλοδαπός. Τούτο σαφώς προκύπτει από το ν. 1763/88 περί Στρατολογίας των Ελλήνων, όπως ισχύει μετά τις τροποποιήσεις των ν. 2510/1997 και 2913/01, και συγκεκριμένα από το αρθ. 1 αυτού που ορίζει ότι «Όλοι οι Έλληνες…., έχουν υποχρέωση στράτευσης στις Ένοπλες Δυνάμεις, σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου αυτού». Εξαίρεση καθιερώνει το αρθ. 13 παρ. 1 του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας (Ν.Δ. 3370/55), το οποίο ορίζει : «Ομογενείς αλλοδαποί, κατατασσόμενοι ως εθελονταί εν καιρώ επιστρατεύσεως ή πολέμου συμφώνως τω νόμω “περί στρατολογίας των ενόπλων δυνάμεων” δύνανται εάν θέλουν , να αποκτήσωσι την Ελληνικήν ιθαγένειαν τη αιτήσει προς τον Νομάρχην, άνευ άλλης διατυπώσεως». Αλλά, και στην εξαιρετική αυτή περίπτωση, μπορεί για την κατάταξη του αλλοδαπού να μην συντρέχει η ιδιότητα του Έλληνα πολίτη, πλην όμως συντρέχει ο δεσμός αίματος, αφού πρόκειται περί ομογενούς.
Αντίθετα, στα ελληνικά σχολεία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης δεν φοιτούν μόνον τέκνα Ελλήνων πολιτών (και ομογενών), αλλά αναγνωρίζεται εκ του νόμου, η άνευ διακρίσεως φοίτηση αλλοδαπών μαθητών. Συγκεκριμένα με το αρθ. 40 παρ. 1 του ν. 2910/01 ορίζεται πως «Ανήλικοι αλλοδαποί, που διαμένουν στην ελληνική επικράτεια, υπάγονται στην υποχρέωση της ελάχιστης σχολικής φοίτησης, όπως και οι ημεδαποί», μη υπαρχούσης δηλαδή αμφιβολίας για το υποχρεωτικό της εκπαιδεύσεως των αλλοδαπών ανηλίκων.
Εξάλλου, παρότι το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων απαγόρευε (έως προσφάτως σχετικά) να ορισθούν σημαιοφόροι και παραστάτες οι έχοντες ξένη υπηκοότητα και ξένη καταγωγή μαθητές , με την υπουργική απόφαση Γ1/219/13.3.01 (ΦΕΚ 277 τ. Β΄) ορίστηκε πως «Στη διαδικασία επιλογής σημαιοφόρων, παραστατών και υπευθύνων για την κατάθεση στεφάνου μπορούν να συμμετέχουν και αλλοδαποί μαθητές , οι οποίοι φοιτούν τουλάχιστο δύο χρόνια σε ελληνικό σχολείο».
Περαιτέρω, σύμφωνα με το αρθ. 40 παρ. 2 του ν. 2910/01 που τέθηκε σε ισχύ μετά την ανωτέρω υπουργική απόφαση, ορίστηκε ότι οι αλλοδαποί μαθητές «έχουν χωρίς περιορισμούς πρόσβαση στις δραστηριότητες της σχολικής ή εκπαιδευτικής κοινότητας». Ως εκ τούτου ακόμα και αυτός ο περιορισμός που έθετε η υπουργική απόφαση για προηγηθείσα φοίτηση δύο ετών, καθίσταται ανενεργός.
Από το σύνολο των διατάξεων αυτών προκύπτει πως την σημαία, στα πλαίσια του στρατού, δικαιούνται να τη φέρουν μόνον οι στρατιωτικοί - έλληνες πολίτες (και στην περίπτωση του αρθ. 13 παρ. 1 Ν.Δ. 3370/55 και οι ομογενείς), ενώ την εθνική σημαία της σχολικής κοινότητας δικαιούνται να τη φέρουν οι πρώτοι κατ΄ αξίαν μαθητές, άνευ διακρίσεως ένεκα θρησκείας, καταγωγής ή ιθαγένειας. Ουδείς νομικός περιορισμός υφίσταται για τη συμμετοχή αλλοδαπών μαθητών ως σημαιοφόρων στις εθνικές παρελάσεις.
Β. Η υπηκοότητα ως απόδειξη διαμορφωμένης εθνικής συνειδήσεως.
Το ηθικοπολιτικό επιχείρημα, περί του ότι μόνο έλληνες υπήκοοι δικαιούνται να φέρουν τη σημαία, στερείται επίσης βασιμότητας. Η ιδιότητα του έλληνα πολίτη δεν αποτελεί προσωπική στάση, εσωτερική διάθεση ή ιδεολογία εκάστου εξ ημών, αλλά νομική κατάσταση που προκύπτει κατ΄ εφαρμογή του αρθ. 4 παρ. 3 του Συντάγματος. Ρητά σε αυτό ορίζεται ότι : «Έλληνες πολίτες είναι όσοι έχουν τα προσόντα που ορίζει ο νόμος». Κατ΄ επέκταση η ατομική κρατική πράξη[17] της απονομής υπηκοότητας (πολιτογράφηση) δεν παράγει οπωσδήποτε και εθνική συνείδηση. Τούτο, εξάλλου, δεν είναι το κατά νόμο ζητούμενο. Ειδικότερα, με το ν. 2910/01 «Είσοδος και παραμονή αλλοδαπών στην ελληνική επικράτεια. Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας με πολιτογράφηση και άλλες διατάξεις», που τροποποίησε και κατάργησε πολλές από τις διατάξεις του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας (ν. 3370/55), τυποποιούνται οι προϋποθέσεις πολιτογράφησης των αλλοδαπών. Δεν αποτελεί νομοτυπικό στοιχείο για την πολιτογράφηση αλλοδαπού, η προϋπόθεση διαμόρφωσης ελληνικής – εθνικής συνείδησης,. Κατά τη διάταξη του αρθ. 58, παρ. 2 εδαφ. α΄ του ν. 2910/01, μόνον εξαιρετικώς απαιτείται τούτο, δηλαδή μόνον στις περιπτώσεις των συζύγων ελλήνων διπλωματικών υπαλλήλων, για τους οποίους ειδικώς ορίζεται : «Για τους συζύγους ελλήνων διπλωματικών υπαλλήλων που υπηρετούν στο εξωτερικό, προσμετράται για τη συμπλήρωση του παραπάνω χρόνου και ο χρόνος παραμονής τους στο εξωτερικό, λόγω της υπηρεσίας των ελλήνων συζύγων τους, ύστερα από πρόταση του έλληνα πρεσβευτή για τη διαμόρφωση από αυτούς ελληνικής εθνικής συνείδησης». Είναι προφανές ότι ο ευαίσθητος για την εθνική ασφάλεια χώρος της διπλωματίας, οδήγησε το νομοθέτη σε λήψη ειδικών εξασφαλιστικών μέτρων ως προς αυτή την κατηγορία των αλλοδαπών.
Αντίθετα όμως, για όλους τους υπόλοιπους αλλοδαπούς, πέραν από τα τυπικά στοιχεία του νόμου (10ετής παραμονή, ποινικό μητρώο, έλλειψη καταδικών κλπ), απαιτείται απλά και μόνον, πρώτον, «επαρκής γνώση της ελληνικής γλώσσας, της ελληνικής ιστορίας και του ελληνικού πολιτισμού» , σύμφωνα δηλαδή με το εδαφ. β΄ του αρθ. 58 του ν. 2910/01 και δεύτερον, ήθος , αφού η διεύθυνση της αρμόδιας Περιφέρειας συγκεντρώνει στοιχεία «για το σχηματισμό άποψης για τη γνώση της γλώσσας, για το ήθος και την προσωπικότητα του αλλοδαπού», σύμφωνα με το αρθ. 60, παρ. 2 του ν. 2910/01. Βλέπουμε δηλαδή, ότι ο νομοθέτης είναι πιο κοντά στην ισοκρατική άποψη περί ελληνικότητας, που ήθελε να «ονομάζονται Έλληνες περισσότερο εκείνοι που μετέχουν στην παιδεία μας, παρά εκείνοι που έχουν το ίδιο αίμα με εμάς» (Πανηγυρικός 50.1).
Περαιτέρω, σε σχέση με την περίπτωση του Οδυσσέα Τσενάϊ, ακόμα και αν είχε λάβει την ελληνική υπηκοότητα (αν μη τι άλλο είναι αυταπόδεικτο το ήθος και η γνώση του για τη χώρα μας), πάλι θα υπήρχε πιθανότητα να εθεωρείτο ξένος για τους κατοίκους της Ν. Μηχανιώνας. Εάν προσχωρήσουμε στη λογική αυτή, θα χρειαστεί να ορίσουμε πότε θεωρείται ότι ο αλλοδαπός αποκτά ελληνική εθνική συνείδηση. Δεν απέχουμε δηλαδή πολύ από το να ορίσουμε μέχρι ποια γενιά οι απόγονοι των μεταναστών – έλληνες υπήκοοι θα θεωρούνται ξένοι ή όχι. Είναι λοιπόν σαφές ότι όλα αυτά σε ένα σύγχρονο κράτους δικαίου, αν μη τι άλλο, αποτελούν δημοκρατικά ολισθήματα και θυμίζουν ανατριχιαστικά την προσπάθεια ορισμού της καθαρότητας της λευκής φυλής.
Θα μπορούσε βέβαια να υποστηριχθεί τεχνηέντως, πως το ζήτημα, για το αν μπορεί ένας αλλοδαπός μαθητής να είναι σημαιοφόρος, αποκτά διαφορετική σημασία, στην περίπτωση που την 28η Οκτωβρίου, σημαιοφόρος ήταν Ιταλός μαθητής ή την 25η Μαρτίου, σημαιοφόρος ήταν Τούρκος. Aπό αυστηρή θετικιστική άποψη, ίσως «τα πράγματα» να είναι έτσι. Όμως, μπορούν να αντιπροβληθούν τα εξής ερωτήματα :
1. Υπερισχύει τo πλέγμα των ανωτέρω κανόνων δικαίου, που εκθέσαμε, και οι οποίοι αποκρυσταλλώνουν το αποτέλεσμα πολύχρονων και πολύμοχθων αγώνων για την κατοχύρωση του συγκεκριμένου θεσμικού πολιτισμού ή όχι;
2. Ο Βιετναμέζος στις Η.Π.Α., το ελληνόπουλο της Χειμάρρας, ο Ουαλός στη σημερινή Ν. Αφρική ή ο Ινδός στη Μ. Βρετανία δικαιούνται να σημαιοφορούν ;
3. Εάν η χρονική απόσταση από τα πολεμικά γεγονότα ήταν μακρύτερη, όπως λ.χ. στην περίπτωση της Άλωσης της Πόλης από τους φράγκους (1204), θα εγειρόταν ζήτημα για τον καθολικό σημαιοφόρο;
4. Η βάση του εν λόγω υποθετικού ζητήματος, έχει μεγαλύτερη βαρύτητα από τους εμφυλίους; Δηλαδή, ο γιός του ηττημένου κομμουνιστή το 1949, έπρεπε –κατ’ αριστίαν- να σημαιοφορεί το 1950, ή επίσης, ο μαθητής της Καρολίνα στη Ν. Υόρκη;
Aπό τα ανωτέρω αντιπροβαλλόμενα ερωτήματα, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι, τελικώς, δεν είναι η γεγονοτική ιστορία που προσδιορίζει την εκπαιδευτική σημαιοφορία, αλλά η εκπαιδευτική λειτουργία είναι αυτή που προσδιορίζει την τύχη της γεγονοτικής ιστορίας. Πρέπει λοιπόν, γι΄ αυτό, να καταπολεμηθεί ο νεοφυλετισμός και η αρνητική στερεοτυπική αντίληψη που πολλοί συμπατριώτες μας έχουν για τους αλλοδαπούς, που ζουν και εργάζονται στη χώρα μας.
IV. ΤΟ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ ΤΟΥ ΜΕΤΑΝΑΣΤΗ
Η ανησυχία των κατοίκων της Ν. Μηχανιώνας, που αναδύεται από την συγκεκριμένη υπόθεση, μπορεί να ερμηνευθεί μέσα από τα στερεοτυπικά χαρακτηριστικά του Αλβανού μετανάστη, ως απειλή για τον «εθνικό πολιτισμό», την ασφάλεια, την εργασία. Από το έτος 1990 και μετά, η πρόσληψη του «ξένου» επηρεάζεται από τη μαζική είσοδο Αλβανών στην χώρα μας. Η ελληνική κοινωνία προσλαμβάνει και ομαδοποιεί τους αλλοδαπούς κυρίως με βάση την εθνικότητά τους. Αλβανοί και μουσουλμάνοι της Δυτικής Θράκης βρίσκονται υψηλότερα από άλλες ομάδες , στην κλίμακα αντιπάθειας, όπως αποδεικνύουν σχετικές έρευνες [18]. Αντίθετα Δυτικοευρωπαίοι και Αμερικανοί καταλαμβάνουν τις υψηλότερες θέσεις στην κλίμακα συμπάθειας των Ελλήνων ερωτηθέντων [19]. Στη συλλογική κοινωνική συνείδηση, η στερεοτυπική απεικόνιση του μετανάστη είναι αυτή του «Λαθρομετανάστη – Κλέφτη – Βίαιου – Επικίνδυνου – Βαλκάνιου Εγκληματία». [20]
Υπάρχει όμως πράγματι τέτοια απειλή εκ μέρους των μεταναστών, πόσο σοβαρή είναι αυτή και τέλος, είναι αδύνατη η ενσωμάτωση τους;
Πολλοί σύγχρονοι εγκληματολόγοι δεν αποδέχονται την ύπαρξη βιολογικής προδιάθεσης των μειονοτικών και εθνοτικών ομάδων, κατά την αιτιολογία του εγκλήματος [21]. Τυχόν διαφοροποιήσεις στους δείκτες εγκληματικότητας αντανακλούν κοινωνικές, πολιτιστικές και οικονομικές αιτίες [22]. Δεν αντανακλούν όμως βιολογικές αιτίες. Είναι δηλαδή ασήμαντες, οι όποιες βιολογικές διαφοροποιήσεις μεταξύ των φυλετικών ομάδων, για την ερμηνεία των δεικτών εγκληματικότητας [23].
Χαρακτηριστικό, κατά τη γνώμη μας, παράδειγμα, αποτελεί η –κατά την περίοδο του κράχ-αυξημένη συμμετοχή των Ελλήνων μεταναστών της Αμερικής, στα εγκλήματα της ανθρωποκτονίας και του βιασμού, οι οποίοι κατέλαβαν την πρώτη θέση των σχετικών
στατιστικών πινάκων, της Πολιτείας της Νέας Υόρκης [24].
Αντιλαμβάνεται εύκολα κανείς, ποια αντίληψη είχε ο μέσος αμερικανός πολίτης για τον Έλληνα μετανάστη. Το λαϊκό αυτό στερεότυπο [25] δεν απείχε από αυτό του σύγχρονου Αλβανού μετανάστη. Εν τούτοις, η στερεοτυπική αυτή αντίληψη δεν εμπόδισε την ελληνική κοινότητα να μεγαλουργήσει στις ΗΠΑ ατομικά και συλλογικά, καταλαμβάνοντας όλα τα επιστημονικά και επαγγελματικά αξιώματα της ιεραρχικής κλίμακας έως την κορυφή, ή σχεδόν έως αυτήν, αφού ο ελληνικής καταγωγής Μαϊκλ Δουκάκης απέτυχε να εκλεγεί Πρόεδρος. Φυσικά ουδείς του έθεσε προεκλογικά το υποθετικό ερώτημα «αν υπάρξει πόλεμος κατά της Ελλάδος με ποιόν θα πολεμήσεις;». Γιατί το σύστημα μεταναστευτικής πολιτικής της χώρας αυτής εδράζεται στην παραδοσιακή ωφελιμιστική – φιλελεύθερη αντίληψη της ενσωμάτωσης και αξιοποίησης της ατομικής αξίας προς όφελος του έθνους και του κοινωνικού συνόλου[26].
V. ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ
Είναι σήμερα ευρέως αποδεκτό, ότι η παγκοσμιοποίηση, ως πλαίσιο που περιβάλλει αποδυναμωμένα έθνη-κράτη, περιφερειακές ενώσεις, οικονομικές σχέσεις και παραγωγικές διαδικασίες [27], διευκόλυνε τη μετακίνηση προσώπων, αγαθών, κεφαλαίων και υπηρεσιών. Η μετανάστευση απασχολεί τα εθνικά κράτη και τους διεθνείς οργανισμούς, που προσπαθούν με κοινωνικά, πολιτικά και νομικά μέτρα (governance), να αποκαταστήσουν τις διαταραχθείσες κοινωνικο-οικονομικές ισορροπίες.
Για να βρούμε λύση στα σύγχρονα προβλήματα από την διακίνηση των οικονομικών μεταναστών, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας όλες τις πολιτικές που εφάρμοσαν τα δυτικά κράτη (Βρετανία, Γαλλία, ΗΠΑ, Γερμανία,) μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, επιλύοντας ή περιορίζοντας το θέμα των διακρίσεων. Εξάλλου, οι πολιτικές είναι αυτές που αναπτύσσουν τις δομές, μέσα στις οποίες οι πολίτες διαμορφώνουν την εμπειρία και τον πολιτισμό τους [28].
Η μεταναστευτική πολιτική των ΗΠΑ, στην οποία χάριν οικονομίας θα αναφερθούμε, γιατί αντανακλά τις πολιτικές των υπολοίπων κρατών [29], ακολούθησε τρεις εναλλασσόμενες πρακτικές [30].
-Την αφομοίωση, που σημαίνει εγκατάλειψη των συνηθειών των χωρών προελεύσεως και αποδοχή των αξιών του έθνους υποδοχής [31].
-Την πολιτισμική ανάμιξη, που σημαίνει μίξη των πολιτιστικών αξιών και χαρακτηριστικών του έθνους υποδοχής με αυτές των εθνών προελεύσεως [32].
-Τον πολιτιστικό πλουραλισμό, που σημαίνει αναγνώριση, ως ισότιμης, της αξίας των πολιτισμών που φέρουν οι μετανάστες .
Αντίθετα, η ελληνική μεταναστευτική πολιτική διακυμάνθηκε, έως σήμερα, ανάμεσα στην αδράνεια και την καταστολή [33]. Ο συνδυασμός όμως, των ανωτέρω πολιτικών, σε σχέση με την εφαρμογή του ν. 927/79 «περί κολασμού πράξεων ή ενεργειών αποσκοπουσών εις φυλετικάς διακρίσεις» [34] αλλά και την ανανέωση του νομικού μας οπλοστασίου (ήδη σχεδιάζεται για τη χώρα μας νέος αντιρατσιστικός νόμος), μπορεί να εξομαλύνει τις διακρίσεις στη χώρα μας και να επιτρέψει στους οικονομικούς μετανάστες ενσωμάτωση, χωρίς απάλειψη των πολιτιστικών τους αξιών (πλην όσων επιλέγουν την αφομοίωση [35]), με ταυτόχρονη ισότητα ευκαιριών και δικαιωμάτων. Στην κατεύθυνση αυτή, η δυνάμει του αρθ. 72 του ν. 2910/01, κατάργηση του αρθ. 4 του ν. 927/79, με το οποίο προβλεπόταν η κατ΄ έγκληση δίωξη των φυλετικών διακρίσεων, δημιούργησε τις αναγκαίες συνθήκες, για την κατ’ αρθ. 36 Κ.Π.Δ. αυτεπάγγελτη δίωξη ρατσιστικών συμπεριφορών.
Η λήψη των νέων νομοθετικών μέτρων πρέπει οπωσδήποτε να λαμβάνει υπόψη τις συνταγματικές αρχές της ισότητας, της απαγόρευσης των διακρίσεων και του δικαιώματος στην ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας [36].
Ενδεχομένως, μια τέτοια συνδυασμένη δράση θα αποτρέψει στο μέλλον περιπτώσεις τύπου Ν. Μηχανιώνας. Αυτό βέβαια αν προκύψει αποκλειστικά και μόνο από την εφαρμογή του νόμου, δε σημαίνει ότι επιλύει και το βαθύτερο πρόβλημα του νεοφυλετισμού. Αφού μπορεί κανείς πλέον να μην εκφράζεται δημόσια ή να μην ενεργεί με καταλήψεις σχολείων, αλλά να αναπαράγει στην οικογένειά του και στον περίγυρό του τις απόψεις του περί «ειδικού προορισμού» του έθνους μας. Η ανασκευή των εγκληματικών στερεοτύπων οφείλουμε, επομένως, να καταστεί στόχος όλων όσων εμπλέκονται στη δημιουργία τους. Κόμματα, ΜΜΕ, επιστημονική κοινότητα, τοπικές κοινωνίες, πρέπει να συστρατευθούν στην καταπολέμηση των διακρίσεων και της ξενοφοβίας, εμπεδώνοντας την κοινωνική αλληλεγγύη [37].
Το πρόβλημα λοιπόν, λύνεται όχι μόνο δια του νόμου, αλλά σε συνδυασμό αυτού και των πολιτικών που θα αναδείξουν την οικουμενική αξία του ανθρωπισμού ως καθημερινό ζητούμενο, στους χώρους εργασίας, εκπαίδευσης και κοινωνικής δραστηριοποίησης, γεγονός που απαιτεί αφενός διατήρηση της ιστορικής μνήμης για το ρόλο των ελλήνων μεταναστών σε ξένα κράτη και αφετέρου περισσότερη ανοχή, προσέγγιση και κατανόηση για το διαφορετικό.
VI. ΕΠΙΛΕΓΟΜΕΝΑ.
Oι παγκόσμιες αγορές, οι διεθνείς οικονομικές ανισότητες, η αύξηση της φτώχειας και η προϊούσα διεθνική πολιτική αλληλεξάρτηση κατατείνουν στην αύξηση της μετανάστευσης. Ο Ο.Η.Ε. προβλέπει ότι το 2020 ο ένας στους τέσσερις κατοίκους της Ελλάδας θα είναι αλλοδαπός [38]. Η πλειοψηφία των μεταναστών, όπως έχουν καταδείξει πολλές σχετικές μελέτες, είναι νομιμόφρονες πολίτες [39]. Όμως, η ανοχή εκφράσεως των ευφημιστικών απόψεων του νεοφυλετισμού δηλητηριάζει την συμπεριφορά και τη στάση των ευαίσθητων ομάδων και διασπά την κοινωνική συνοχή. Φαινόμενα τύπου Ν. Μηχανιώνας είναι λοιπόν, πολύ πιθανό να επαναληφθούν στο μέλλον, αφού πάντα υπάρχουν οι συναισθηματικές ή οι ιστορικής προέλευσης αφορμές.
Περαιτέρω, έχει προ πολλού παρατηρηθεί, ότι η δεύτερη γενιά των μεταναστών αναπτύσσει μεγαλύτερη εγκληματική δράση από την πρώτη γενιά [40]. Οι εθνικιστικές εξάρσεις και συμπεριφορές, που οδηγούν στην απόρριψη των τέκνων των μεταναστών, υποβοηθούν την δημιουργία του μελλοντικού εγκληματικού περιβάλλοντος. Τούτο συμβαίνει γιατί η απόρριψη κλονίζει τις βασικές αξίες του ατόμου, προκαλώντας έλλειψη αυτοεκτίμησης και σεβασμού προς εαυτόν, αλλά και προς τους συγκοινωνούς. Ο πολλαπλασιασμός νεορατσιστικών φαινομένων, στα πλαίσια αυτά, εκτιμούμε πως θα έχει μακρά πορεία.
Για την αποφυγή τέτοιων έκρυθμων καταστάσεων, η πολιτεία οφείλει να αξιοποιήσει την εμπειρία των κρατών, που αντιμετώπισαν με περισσότερη επιτυχία τα διάφορα μεταναστευτικά ρεύματα. Η νομοθεσία μας, οι εκπαιδευτικές, εργασιακές και λοιπές πολιτικές, πρέπει να λάβουν υπόψη τους τις εμπειρίες των κρατών αυτών και να στοχεύσουν στην εμπέδωση της κοινωνικής ειρήνης και αλληλεγγύης, έχοντας ως άξονα τις αρχές της ισοπολιτείας, της ελευθερίας και της δημοκρατίας.-
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Βλ. σχετ. “Τhe Modern Encyclopedia”, Amalgamated press, London, 1932, σελ. 383, όπου αναφέρεται : “Αυτές οι φυλές συνηθίζεται να χωρίζονται πρωταρχικά σε τέσσερις βασικές κατηγορίες, αν και υπάρχουν πολλές επιμέρους αναμίξεις των φυσικών τύπων : Η Αμερικανική (American), η Νέγρικη (Negro) της Αφρικής γύρω και νότια του Ισημερινού, η Καυκασιανή (Caucasian) στην περιοχή της Βορείου Αφρικής, στη Δυτική Ασία και την Ευρώπη και η Μογγολική (Mongolian) στη Κεντρική , Βόρεια και Ανατολική Ασία. Η Νεγροειδής φυλή (Negroid) της Νοτίου Ασίας, του Αρχιπελάγους και της Πολυνησίας συνδέεται με τη Νέγρικη της Αφρικής”.
[2] Βλ. σχετ. Ηλ. Ι. Οικονομόπουλου «Οι άγριοι λαοί», Εκδοτική Εταιρεία Α. Γονίδου και Σ/ας, Αθήνα, 1905.
[3] Βλ. σχετ. Β. F. Skinner, “The phylogeny and ontogeny of behavior”, Science 153, 1966, σελ. 1205 – 1213.
[4] Βλ. σχετ. Edward O. Wilson, «Για την ανθρώπινη φύση», εκδόσεις Σύναλμα, Αθήνα 1998, σελ. 62 – 63.
[5] Βλ. σχετ. Jacques Derrida, “Η τελευταία λέξη του ρατσισμού», εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 1992, σελ. 19-20.
[6] Βλ. σχετ. Hanspeter Kriesi, άρθρο με τίτλο «Νέα Κοινωνικά Κινήματα στη Δυτική Ευρώπη», στην Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, τεύχος 11, Απρίλιος 1998, σελ. 5 επ.
[7] Βλ. σχετ. Pierre Bourdieu , “Ο φυλετισμός της νοημοσύνης”, στη συλλογή άρθρων του “Κείμενα Κοινωνιολογίας”, εκδόσεις Στάχυ, Αθήνα, 1999, σελ. 86 επ.
[8] Για την διάκριση του εθνοκεντρισμού από το ρατσισμό, βλ. σχετ. Philippe Laburthe – Tolra , Jean – Pierre Warnier, «Εθνολογία – Ανθρωπολογία», εκδόσεις Κριτική, 2003, σελ. 31 : «Δεν πρέπει να συγχέουμε τον εθνοκεντρισμό με το ρατσισμό. Ο ρατσισμός είναι μια θεωρία που πρεσβεύει ότι 1) υπάρχουν ξεχωριστές φυλές, 2) ότι ορισμένες φυλές είναι κατώτερες (ηθικά, πνευματικά, τεχνικά) από άλλες, 3) ότι η κατωτερότητα αυτή δεν είναι κοινωνική ή πολιτισμική (δηλαδή επίκτητη), αλλά αντίθετα εγγενής και βιολογικά καθορισμένη. Ο εθνοκεντρισμός, από την άλλη, πιστεύει ότι ο δικός του πολιτισμός και οι δικοί του κοινωνικοί κανόνες (δημιουργημένοι και κατόπιν επίκτητοι) είναι ανώτεροι από τους άλλους».
[9] Βλ. σχετ. Pierre Bourdieu, όπ. π. σελ. 86
[10] βλ. σχετ. George C. Homans, “Theorie der sozialen Gruppe”, Westdeutsher Verlag, 7η έκδοση, άνευ χρονολογίας, Wiesbaden, σελ. 424.
[11] Βλ. σχετ. Γιάννη Πανούση, «Φυσιογνωμική», εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα – Κομοτηνή 2000, σελ. 246 επ.
[12] Βλ. σχετ. Ιωάννη Μανωλεδάκη, «Η προστασία της πολιτειακής εξουσίας», εκδ. Αφοί Π. Σάκκουλα, Αθήνα – Θεσσαλονίκη, 1967, σελ. 104, 105.
[13] Βλ. σχετ. Αριστοτέλη Χαραλαμπάκη, «Διάγραμμα Ποινικού Δικαίου», 5η έκδοση, εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα – Κομοτηνή, 2003, σελ. 40 – 42 και εκεί τις παρατηρήσεις του για την οντολογική θεώρηση του εννόμου αγαθού.
[14] Βλ. σχετ. Αλέξανδρου Κωστάρα, «Ποινικό Δίκαιο», εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα – Κομοτηνή, 2003, σελ. 218.
[15] Πρβλ. Αδάμ Παπαδαμάκη, «Στρατιωτικό ποινικό Δίκαιο», εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα – Θεσσαλονίκη, Β΄ έκδοση 2002, σελ. 395, και την εκεί αναφορά του στο αλυσιτελές της διατάξεως του αρθ. 58 Σ.Π.Κ., για το οποίο παρατηρεί : «…η τυποποιημένη συμπεριφορά του αρ. 58 ΣΠΚ ιδίως σε ό,τι αφορά την προσβολή του στρατού με την εξέλιξη των κοινωνικών συνθηκών εμφανίζεται περιττή, ανώφελη, αλλά και επιβλαβής. Και αυτό γιατί ένα δημοκρατικό κράτος δεν έχει ανάγκη να προστατεύει με ποινικά μέσα το κύρος του ή εκείνο που θεωρεί κύρος του. Η επιδοκιμασία και το κύρος δεν μπορούν ποτέ να εξασφαλιστούν με την ποινικοποίηση της κριτικής».
[16] Βλ. σχετ. Χριστίνας Κουλούρη, «Το έθνος γιορτάζει χωρίς να θυμάται», άρθρο στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, Κυριακή 2 Νοεμβρίου 2003, σελ. Α42,43.
[17] βλ. σχετ. Ζωής Παπασιώπη – Πασιά, «Δίκαιο Ιθαγένειας», 6η έκδοση, εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα -Θεσσαλονίκη, 2003, σελ. 133.
[18] Βλ. σχετ. Έρευνα Γ. Βούλγαρη κλπ, «Η πρόσληψη και η αντιμετώπιση του άλλου στην σημερινή Ελλάδα – Πορίσματα Εμπειρικής Έρευνας», στην Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, τεύχος 5, Απρίλιος 1995, σελ. 81 επ.
[19] Βλ. σχετ. όπ. π. σελ. 97.
[20] Βλ. σχετ. Βασίλη Καρύδη, «Η εγκληματικότητα των μεταναστών στην Ελλάδα», εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα, 1996, σελ. 155.
[21] Βλ. σχετ. John E. Conklin, “Criminology”, 4th Edition, MacMillan Publishing Company, New York, 1991, σελ. 138.
[22] Βλ. σχετ. Basia Spalek, “Religious diversity, British Muslims, crime and victimisation”, άρθρο στο “Islam, Crime and Criminal Justice”, Willan Publishing, 2002, σελ. 8.
[23] βλ. σχετ. Robert M. Regoli, John D. Hewitt, “Delinquency in Society”, 4th edition, McGraw-Hill Companies, 2000, σελ. 42.
[24] Βλ. σχετ. Thorsten Sellin, «Πολιτισμική Σύγκρουση και Έγκλημα», μετάφραση Ηρώς Σαγκουνίδου – Δασκαλάκη, εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη, 2003, σελ. 90 - 92. Ο συγγραφέας, αναφερόμενος στα στατιστικά στοιχεία της Σωφρονιστικής Επιτροπής της Πολιτείας της Νέας Υόρκης για το 1929, διαπιστώνει πως. η ποσοστοποίηση των εγκλημάτων ανά 100.000 κατοίκους, φέρνει τους Έλληνες στην πρώτη θέση των ειδεχθεστέρων εγκλημάτων , δηλαδή, της ανθρωποκτονίας και του βιασμού. Ειδικότερα, 116,4 ανθρωποκτονίες και 38,8 βιασμοί ανά 100.000 κατοίκους, απεικονίζουν τους Έλληνες μετανάστες ως μακράν πρώτους από τους δεύτερους κατά σειράν Λιθουανούς (14,3 ανθρωποκτονίες) και Ιταλούς (22,2 βιασμοί), μεσούσης μάλιστα της ιστορικής δράσης της Μαφίας.
[25] Βλ. σχετ. Στέργιου Αλεξιάδη, «Εγκληματολογία», 3η έκδοση, εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα – Θεσσαλονίκη, 1989, σελ. 212, 213 και τις εκεί σημαντικές παρατηρήσεις του για την κακοποίηση του όρου «εγκληματίας».
[26] Βλ. σχετ. Crawford B. MacPherson, «Η ιστορική πορεία της φιλελεύθερης Δημοκρατίας», εκδόσεις Γνώση, Αθήνα, 1994, σελ. 82, 165.
[27] Βλ. σχετ. Χαράλαμπου Δημόπουλου, «Η παγκοσμιοποίηση του εγκλήματος», εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα – Κομοτηνή, 2003, σελ. 38, 39.
[28] Βλ. σχετ. Clifford Geertz, «Η ερμηνεία των πολιτισμών», εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Αθήνα, 2003, σελ. 304.
[29] Για τις πολιτικές ένταξης των μεταναστών στα δυτικοευρωπαϊκά κράτη, βλ. σχετ. Σταύρου Γαβρόγλου, «Μετανάστευση και ακροδεξιά αντίδραση στην Ευρώπη», άρθρο, στο «Μετανάστες και Μετανάστευση – Οικονομικές, Πολιτικές και Κοινωνικές Πτυχές», εκδόσεις Πατάκη, 2η έκδοση, Αθήνα, 2002, σελ. 80-88.
[30] Βλ. σχετ. Anthony Giddens, «Κοινωνιολογία», εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα, 2002, σελ. 333 – 335.
[31] Πρβλ. Claude Levi-Strauss, «Μνήμες μακρινές και πρόσφατες», εκδόσεις Ολκός/Μικρή Άρκτος, Αθήνα, 1998, σελ. 221, όπου, σε συνέντευξή του στον Didier Eribon, εναντιώνεται στην αφομοίωση : «Κάθε κουλτούρα αναπτύσσεται χάρη στις ανταλλαγές με τις άλλες κουλτούρες. Αλλά πρέπει κάθε μια να προβάλλει μια σχετική αντίσταση, διαφορετικά, πολύ γρήγορα, δεν θα είχε πια τίποτα αποκλειστικά δικό της για να ανταλλάξει».
[32] Πρβλ. Ernest Gellner, «Εθνικισμός», εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Αθήνα, 2002, σελ. 55 – 63, όπου εξηγεί τους λόγους για τους οποίους απέτυχαν –κατά τη γνώμη του- η φιλελεύθερη και η μαρξιστική εκδοχή του παγκόσμιου νεωτερικού χωνευτηριού των πολιτισμών. Κατά τον συγγραφέα, οι κοινωνίες που εισέρχονται με καθυστέρηση στην διαδικασία του εκσυγχρονισμού δημιουργούν, για λόγους προστασίας της ανάπτυξής τους από τον ανταγωνισμό, επιμέρους εδαφικές μονάδες, με διακεκριμένη κουλτούρα και πολιτικές βλέψεις, που οδηγούν σε νέες μορφές εθνικισμού.
[33] Βλ. σχετ. Νέστορα Κουράκη, «Αλλοδαποί, μεταναστευτική πολιτική και εγκληματικότητα», άρθρο δημοσιευθέν στα Ποινικά Χρονικά, τεύχος 7/2003, σελ. 580.
[34] Βλ. σχετ. Γεωργίου Αποστολάκη, «Η ποινική καταστολή των φυλετικών, εθνικών και θρησκευτικών διακρίσεων», άρθρο δημοσιευθέν στην Ποινική Δικαιοσύνη, τεύχος 11/2002, σελ. 1184 επ. και τις εκεί κριτικές παρατηρήσεις στο ν. 927/79.
[35] Για την διάκριση αφομοίωσης – ενσωμάτωσης βλ. σχετ. Eric Gazon, «Οι μετανάστες και η Δημοκρατία», άρθρο, στο «Μετανάστες και Μετανάστευση …», όπ.π., σελ. 162 – 167.
[36] Βλ. σχετ. Γιώργου Παπαδημητρίου, «Πολιτικά κόμματα και καταπολέμηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας», στην Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, τεύχος 13, Μάϊος 1999, σελ. 142,143.
[37] Βλ. σχετ. Γιάννη Πανούση, «Έγκλημα και τοπική κοινωνία», εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα – Κομοτηνή, 1993, σελ. 28,29.
[38] Βλ. σχετ. Φωτεινής Τσαλίκογλου, «Τι τελικά σημαίνει ενσωμάτωση ;», άρθρο στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, Τρίτη 4 Νοεμβρίου 2003, σελ. 6.
[39] Βλ. σχετ. Δημόπουλου, όπ. π. , σελ. 190.
[40] Βλ. σχετ. Sellin, όπ.π., σελ. 94 επ.
Τρίτη 16 Μαρτίου 2010
ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ - ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Ρατσισμός
Η χριστιανική θέση απέναντι στο ρατσισμό
- Η απάντηση του χριστιανικού κόσμου
- Βιβλικές αρχές του ρατσισμού
- Προτεινόμενη Διακήρυξη
Η απάντηση του χριστιανικού κόσμου στη κρίσιμη κοινωνική μάστιγα του ρατσισμού και των διακρίσεων
Ο κόσμος αλλάζει γρήγορα. Μαζί μ’ αυτόν και η πατρίδα μας. Πολλοί άνθρωποι μετακινούνται είτε λόγω της ανεργίας, είτε λόγω πολιτικής ή θρησκευτικής καταπίεσης, είτε λόγω καταστροφών και πολέμων σε άλλες χώρες σαν μετανάστες, σαν ξένοι σε μια νέα πατρίδα. Η πατρίδα μας λοιπόν γίνεται ο «τόπος καταφυγής» για χιλιάδες ανθρώπους, που ελπίζουν ότι εδώ τους περιμένει μια καλύτερη μοίρα. ʼλλοι νόμιμα, άλλοι παράνομα, άλλοι με τα μέσα συγκοινωνίας και άλλοι από κρυφά μονοπάτια απ’ τα βουνά έρχονται και αγωνίζονται να ριζώσουν κοντά μας.
Έτσι, ο Έλληνας, που κάποτε περηφανευόταν για τη φιλοξενία του και απεχθανόταν τους υπεροπτικούς λαούς που συμπεριφέρονταν υποτιμητικά και εξευτελιστικά στους μετανάστες μας, περνάει ο ίδιος δοκιμασία χαρακτήρα. Ο φόβος προς τον ξένο αντιπαλεύει με τη φιλοξενία του και ο ρατσισμός του αντιπαλεύει τον ανθρωπισμό του.
Μέχρι τώρα στην κοινωνία μας έχει υπερισχύσει η συναίνεση, ο ανθρωπισμός, η φιλοξενία, καθώς όλα αυτά ταιριάζουν με την εικόνα που έχει ο Έλληνας για τον εαυτό του, αλλά ... όλο και ισχυρότερα ακούγονται οι φωνές που θέλουν υπαίτιους για όλα τα δεινά μας τους ξένους, π.χ. οι ξένοι φταίνε που το σύστημα υγείας δεν επαρκεί, οι ξένοι φταίνε για την ανεργία, οι ξένοι φταίνε για την ακαθαρσία στους δρόμους κ.λ.π.
Κανένας Έλληνας δε δέχεται ότι είναι ρατσιστής. Στην πραγματικότητα όμως είμαστε υπεροπτικοί προς τους άλλους και δεν το συνειδητοποιούμε! Δημοσκόπηση της Μέτρον Ανάλυσις έδειξε ότι περισσότεροι από τους μισούς νέους πιστεύουν ότι δε θα μπορούσαν να γίνουν φίλοι με έναν Αλβανό, απλά και μόνο επειδή είναι Αλβανός!
Από την άλλη πλευρά, ο καλώς νοούμενος εθνισμός ή ο πατριωτισμός δεν είναι υποχρεωτικά ρατσιστικός. Aυτό άλλωστε υποστηρίζει και ο Γιώργος Mανιάτης, καθηγητής φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Aθηνών: «Ο εθνισμός υποδηλώνει τη δύναμη της εθνικής συνείδησης και της εθνικής αυτογνωσίας. Aντιδιαστέλλεται προς τον εθνικισμό, που είναι μια επιθετική στην έκφρασή της και συντηρητική στο περιεχόμενό της ιδεολογία και πρακτική». ʼλλο, λοιπόν, ο πατριωτισμός που είναι η αγάπη για την πατρίδα, και ο εθνισμός που είναι η αγάπη προς την εθνική ταυτότητα και άλλο ο σοβινιστικός εθνικισμός.
Μέσα σ’ αυτό το σκηνικό ο χριστιανός θέλει να υπενθυμίσει στην ελληνική κοινωνία ότι ο ρατσισμός είναι μπροστά στο Θεό μία από τις βαρύτερες αμαρτίες και μια κοινωνική μάστιγα που μπορεί να φέρει στην κοινωνία μας τη διασάλευση της ειρήνης. H λύση στο πρόβλημα του ρατσισμού δεν είναι να φύγουν οι ξένοι, αλλά να μάθουμε να ζούμε μαζί σε μια κοινωνία ανοιχτή και πλουραλιστική, βασισμένη όχι στην κοινή μας ράτσα, αλλά στην κοινή μας αξία ως άνθρωποι.
Όμως μόνο οι αρχές του Χριστιανισμού, όπως τις βρίσκουμε στη Βίβλο, μπορούν να λύσουν το πρόβλημα του ρατσισμού στην αφετηρία του, στην καρδιά και τη συμπεριφορά του καθένα μας.
[]
Βιβλικές αρχές του ρατσισμού
Αντίθετα με αυτούς που θεωρούν τη φυλή τους ανώτερη και το αίμα τους καθαρό, ο Λόγος του Θεού διδάσκει ότι ο Θεός έφτιαξε όλους τους ανθρώπους από την ίδια λάσπη. Όλους τους ανθρώπους ο Θεός τούς έπλασε «κατ’ εικόνα» δική Του και σε όλους έδωσε ζωή με τη δική Του την πνοή.
Ο Θεός αγαπά και ενδιαφέρεται για όλους τους ανθρώπους. Για το λόγο αυτό έστειλε τον Υιό Του, τον Κύριο Ιησού Χριστό, να μας αποκαλύψει τους σωτήριους σκοπούς Του και να πεθάνει πάνω στο σταυρό για τη σωτηρία κάθε ανθρώπου που θα πιστέψει στο Χριστό.
Έτσι, από την πρώτη στιγμή η εκκλησία του Χριστού είναι διεθνής, καθώς αποτελείται απ’ όσους ανήκουν στη βασιλεία του Θεού έχοντας δεχτεί το Ευαγγέλιο, άσχετα από φύλο, φυλή, χρώμα, έθνος και γλώσσα. Ακόμα, η εσχατολογική δόξα του Χριστού θα περιλαμβάνει και τη δοξολογία από όλες τις γλώσσες και την προσκύνηση όλων των πιστών απ’ όλα τα έθνη, τις ηλικίες, τα φύλα και τις τάξεις.
Συμπεράσματα από τις βιβλικές αρχές
Όλοι οι άνθρωποι έχουμε την ίδια καταγωγή, το ίδιο αίμα, ανεξάρτητα από το χρώμα του δέρματός μας, από το έθνος μας, από το δείκτη νοημοσύνης μας, από το φύλο μας, από την κοινωνική μας θέση, από την ηλικία μας κι από την κατάσταση της υγείας μας.
Για τη Χριστιανική εκκλησία δεν υπάρχει κανένας κοινωνικός ή φυλετικός διαχωρισμός, αλλά όλοι οι πιστοί γινόμαστε αδέλφια «εν Χριστώ» και ζούμε με αγάπη και ειρήνη μεταξύ μας.
Δίνουμε σωστή μαρτυρία για τις βιβλικές αρχές μας;
Λόγω των βιβλικών αυτών αρχών, οι χριστιανοί όχι μόνο δεν κοιτάζουμε με συγκατάβαση τους ξένους, αλλά δίνουμε τη μαρτυρία μας για το Xριστό αγκαλιάζοντας τους Aλβανούς, βοηθώντας τους Pωσοπόντιους, διακονώντας τους Kούρδους...
Mήπως όμως πρέπει επίσης να υψώσουμε προφητική φωνή και δράση για να καταδικάσουμε «εν λόγω και έργω» ρατσιστικές πρακτικές και νοοτροπίες της κοινωνίας μας;
Επίλογος
Ποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι σήμερα δεν υπάρχουν «ρατσιστικές» πρακτικές και νοοτροπίες, που καταπατούν τη θεόδοτη αξία του ανθρώπου και έρχονται σε σύγκρουση με το Λόγο του Θεού;
Ποιος από μας θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι είναι αμόλυντος απ’ αυτή την αμαρτία; Γι’ αυτό, η πρώτη χριστιανική δράση στο θέμα αυτό είναι η μετάνοια στην προσευχή και τη ζωή μας!
[]
Προτεινόμενη Διακήρυξη
[ TO EYAΓΓEΛIO ANTIΔOTO ΣTO ΔHΛHTHPIO TOY PATΣIΣMOY ]
Σαν Έλληνες Χριστιανοί δεχόμαστε τον ξένο και το μετανάστη σαν ευλογία και σαν δώρο Θεού, που μας δίνει ευκαιρία υπηρεσίας και αγάπης Xριστού.
Aναγνωρίζουμε ότι όλοι έχουμε πλαστεί σαν εικόνα του Θεού και έχουμε τα ίδια ανθρώπινα δικαιώματα για ζωή, εργασία, ελευθερία, σκέψη και έκφραση.
Πιστεύουμε ότι το Eυαγγέλιο, που εμπνέει τη λατρεία μας και διαμορφώνει τις πράξεις και την υπηρεσία μας, καταδικάζει το ρατσισμό και τις φυλετικές διακρίσεις και μας καλεί να ζητάμε τη δικαιοσύνη για τα θύματα του ρατσισμού και των διακρίσεων.
Συμπαραστεκόμαστε στον πόνο και στη θλίψη των θυμάτων των διακρίσεων και στεκόμαστε ο καθένας με τον τρόπο του μαζί τους και κοντά τους.
Yποστηρίζουμε τη δημιουργία διορθωτικών αντιρατσιστικών θεσμών όπου είναι αναγκαίο στην κοινωνία μας και υποστηρίζουμε όσους εργάζονται για την αλλαγή της νοοτροπίας μας προς την κατεύθυνση της ισότητας και της αποδοχής του ξένου.
Eνθαρρύνουμε τους χριστιανούς στην αγάπη και την υπηρεσία προς τους ξένους ως φυσική έκφραση του ότι είμαστε υπηρέτες του Xριστού και για να γίνουμε οι δεσμοί και οι συνδετικοί κρίκοι των ξένων μας με τη νέα τους πατρίδα.
Tέλος, προσευχόμαστε οι εκκλησίες να καλωσορίζουν ανθρώπους από κάθε φυλή, χρώμα και εθνικότητα, οι οποίοι θα συμμετέχουν πλήρως χωρίς καμιά διάκριση στη ζωή των εκκλησιών μας και θα αξιοποιούνται για τη δόξα του Θεού.
Η χριστιανική θέση απέναντι στο ρατσισμό
- Η απάντηση του χριστιανικού κόσμου
- Βιβλικές αρχές του ρατσισμού
- Προτεινόμενη Διακήρυξη
Η απάντηση του χριστιανικού κόσμου στη κρίσιμη κοινωνική μάστιγα του ρατσισμού και των διακρίσεων
Ο κόσμος αλλάζει γρήγορα. Μαζί μ’ αυτόν και η πατρίδα μας. Πολλοί άνθρωποι μετακινούνται είτε λόγω της ανεργίας, είτε λόγω πολιτικής ή θρησκευτικής καταπίεσης, είτε λόγω καταστροφών και πολέμων σε άλλες χώρες σαν μετανάστες, σαν ξένοι σε μια νέα πατρίδα. Η πατρίδα μας λοιπόν γίνεται ο «τόπος καταφυγής» για χιλιάδες ανθρώπους, που ελπίζουν ότι εδώ τους περιμένει μια καλύτερη μοίρα. ʼλλοι νόμιμα, άλλοι παράνομα, άλλοι με τα μέσα συγκοινωνίας και άλλοι από κρυφά μονοπάτια απ’ τα βουνά έρχονται και αγωνίζονται να ριζώσουν κοντά μας.
Έτσι, ο Έλληνας, που κάποτε περηφανευόταν για τη φιλοξενία του και απεχθανόταν τους υπεροπτικούς λαούς που συμπεριφέρονταν υποτιμητικά και εξευτελιστικά στους μετανάστες μας, περνάει ο ίδιος δοκιμασία χαρακτήρα. Ο φόβος προς τον ξένο αντιπαλεύει με τη φιλοξενία του και ο ρατσισμός του αντιπαλεύει τον ανθρωπισμό του.
Μέχρι τώρα στην κοινωνία μας έχει υπερισχύσει η συναίνεση, ο ανθρωπισμός, η φιλοξενία, καθώς όλα αυτά ταιριάζουν με την εικόνα που έχει ο Έλληνας για τον εαυτό του, αλλά ... όλο και ισχυρότερα ακούγονται οι φωνές που θέλουν υπαίτιους για όλα τα δεινά μας τους ξένους, π.χ. οι ξένοι φταίνε που το σύστημα υγείας δεν επαρκεί, οι ξένοι φταίνε για την ανεργία, οι ξένοι φταίνε για την ακαθαρσία στους δρόμους κ.λ.π.
Κανένας Έλληνας δε δέχεται ότι είναι ρατσιστής. Στην πραγματικότητα όμως είμαστε υπεροπτικοί προς τους άλλους και δεν το συνειδητοποιούμε! Δημοσκόπηση της Μέτρον Ανάλυσις έδειξε ότι περισσότεροι από τους μισούς νέους πιστεύουν ότι δε θα μπορούσαν να γίνουν φίλοι με έναν Αλβανό, απλά και μόνο επειδή είναι Αλβανός!
Από την άλλη πλευρά, ο καλώς νοούμενος εθνισμός ή ο πατριωτισμός δεν είναι υποχρεωτικά ρατσιστικός. Aυτό άλλωστε υποστηρίζει και ο Γιώργος Mανιάτης, καθηγητής φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Aθηνών: «Ο εθνισμός υποδηλώνει τη δύναμη της εθνικής συνείδησης και της εθνικής αυτογνωσίας. Aντιδιαστέλλεται προς τον εθνικισμό, που είναι μια επιθετική στην έκφρασή της και συντηρητική στο περιεχόμενό της ιδεολογία και πρακτική». ʼλλο, λοιπόν, ο πατριωτισμός που είναι η αγάπη για την πατρίδα, και ο εθνισμός που είναι η αγάπη προς την εθνική ταυτότητα και άλλο ο σοβινιστικός εθνικισμός.
Μέσα σ’ αυτό το σκηνικό ο χριστιανός θέλει να υπενθυμίσει στην ελληνική κοινωνία ότι ο ρατσισμός είναι μπροστά στο Θεό μία από τις βαρύτερες αμαρτίες και μια κοινωνική μάστιγα που μπορεί να φέρει στην κοινωνία μας τη διασάλευση της ειρήνης. H λύση στο πρόβλημα του ρατσισμού δεν είναι να φύγουν οι ξένοι, αλλά να μάθουμε να ζούμε μαζί σε μια κοινωνία ανοιχτή και πλουραλιστική, βασισμένη όχι στην κοινή μας ράτσα, αλλά στην κοινή μας αξία ως άνθρωποι.
Όμως μόνο οι αρχές του Χριστιανισμού, όπως τις βρίσκουμε στη Βίβλο, μπορούν να λύσουν το πρόβλημα του ρατσισμού στην αφετηρία του, στην καρδιά και τη συμπεριφορά του καθένα μας.
[]
Βιβλικές αρχές του ρατσισμού
Αντίθετα με αυτούς που θεωρούν τη φυλή τους ανώτερη και το αίμα τους καθαρό, ο Λόγος του Θεού διδάσκει ότι ο Θεός έφτιαξε όλους τους ανθρώπους από την ίδια λάσπη. Όλους τους ανθρώπους ο Θεός τούς έπλασε «κατ’ εικόνα» δική Του και σε όλους έδωσε ζωή με τη δική Του την πνοή.
Ο Θεός αγαπά και ενδιαφέρεται για όλους τους ανθρώπους. Για το λόγο αυτό έστειλε τον Υιό Του, τον Κύριο Ιησού Χριστό, να μας αποκαλύψει τους σωτήριους σκοπούς Του και να πεθάνει πάνω στο σταυρό για τη σωτηρία κάθε ανθρώπου που θα πιστέψει στο Χριστό.
Έτσι, από την πρώτη στιγμή η εκκλησία του Χριστού είναι διεθνής, καθώς αποτελείται απ’ όσους ανήκουν στη βασιλεία του Θεού έχοντας δεχτεί το Ευαγγέλιο, άσχετα από φύλο, φυλή, χρώμα, έθνος και γλώσσα. Ακόμα, η εσχατολογική δόξα του Χριστού θα περιλαμβάνει και τη δοξολογία από όλες τις γλώσσες και την προσκύνηση όλων των πιστών απ’ όλα τα έθνη, τις ηλικίες, τα φύλα και τις τάξεις.
Συμπεράσματα από τις βιβλικές αρχές
Όλοι οι άνθρωποι έχουμε την ίδια καταγωγή, το ίδιο αίμα, ανεξάρτητα από το χρώμα του δέρματός μας, από το έθνος μας, από το δείκτη νοημοσύνης μας, από το φύλο μας, από την κοινωνική μας θέση, από την ηλικία μας κι από την κατάσταση της υγείας μας.
Για τη Χριστιανική εκκλησία δεν υπάρχει κανένας κοινωνικός ή φυλετικός διαχωρισμός, αλλά όλοι οι πιστοί γινόμαστε αδέλφια «εν Χριστώ» και ζούμε με αγάπη και ειρήνη μεταξύ μας.
Δίνουμε σωστή μαρτυρία για τις βιβλικές αρχές μας;
Λόγω των βιβλικών αυτών αρχών, οι χριστιανοί όχι μόνο δεν κοιτάζουμε με συγκατάβαση τους ξένους, αλλά δίνουμε τη μαρτυρία μας για το Xριστό αγκαλιάζοντας τους Aλβανούς, βοηθώντας τους Pωσοπόντιους, διακονώντας τους Kούρδους...
Mήπως όμως πρέπει επίσης να υψώσουμε προφητική φωνή και δράση για να καταδικάσουμε «εν λόγω και έργω» ρατσιστικές πρακτικές και νοοτροπίες της κοινωνίας μας;
Επίλογος
Ποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι σήμερα δεν υπάρχουν «ρατσιστικές» πρακτικές και νοοτροπίες, που καταπατούν τη θεόδοτη αξία του ανθρώπου και έρχονται σε σύγκρουση με το Λόγο του Θεού;
Ποιος από μας θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι είναι αμόλυντος απ’ αυτή την αμαρτία; Γι’ αυτό, η πρώτη χριστιανική δράση στο θέμα αυτό είναι η μετάνοια στην προσευχή και τη ζωή μας!
[]
Προτεινόμενη Διακήρυξη
[ TO EYAΓΓEΛIO ANTIΔOTO ΣTO ΔHΛHTHPIO TOY PATΣIΣMOY ]
Σαν Έλληνες Χριστιανοί δεχόμαστε τον ξένο και το μετανάστη σαν ευλογία και σαν δώρο Θεού, που μας δίνει ευκαιρία υπηρεσίας και αγάπης Xριστού.
Aναγνωρίζουμε ότι όλοι έχουμε πλαστεί σαν εικόνα του Θεού και έχουμε τα ίδια ανθρώπινα δικαιώματα για ζωή, εργασία, ελευθερία, σκέψη και έκφραση.
Πιστεύουμε ότι το Eυαγγέλιο, που εμπνέει τη λατρεία μας και διαμορφώνει τις πράξεις και την υπηρεσία μας, καταδικάζει το ρατσισμό και τις φυλετικές διακρίσεις και μας καλεί να ζητάμε τη δικαιοσύνη για τα θύματα του ρατσισμού και των διακρίσεων.
Συμπαραστεκόμαστε στον πόνο και στη θλίψη των θυμάτων των διακρίσεων και στεκόμαστε ο καθένας με τον τρόπο του μαζί τους και κοντά τους.
Yποστηρίζουμε τη δημιουργία διορθωτικών αντιρατσιστικών θεσμών όπου είναι αναγκαίο στην κοινωνία μας και υποστηρίζουμε όσους εργάζονται για την αλλαγή της νοοτροπίας μας προς την κατεύθυνση της ισότητας και της αποδοχής του ξένου.
Eνθαρρύνουμε τους χριστιανούς στην αγάπη και την υπηρεσία προς τους ξένους ως φυσική έκφραση του ότι είμαστε υπηρέτες του Xριστού και για να γίνουμε οι δεσμοί και οι συνδετικοί κρίκοι των ξένων μας με τη νέα τους πατρίδα.
Tέλος, προσευχόμαστε οι εκκλησίες να καλωσορίζουν ανθρώπους από κάθε φυλή, χρώμα και εθνικότητα, οι οποίοι θα συμμετέχουν πλήρως χωρίς καμιά διάκριση στη ζωή των εκκλησιών μας και θα αξιοποιούνται για τη δόξα του Θεού.
ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ - ΞΕΝΟΦΟΒΙΑ
Γιατί από τα παιδιά μαθαίνουμε...Ρατσισμός...& Ξενοφοβία!!
Μορφές ρατσισμού.Σε σχέση με τους λαούς (φυλετικός ρατσισμός)ό
Φυλετικός: διάκριση ανάλογα με το χρώμα (μαύροι - λευκοί, ινδιάνοι).ό
Εθνικός: π.χ. Εβραίοι - Γερμανοί (Χίτλερ) - θεωρία Τσάμπερλεν περί Αρίας φυλής ό
Θρησκευτικός: Μουσουλμάνοι - Χριστιανοί, Εβραίοι - «ο περιούσιος λαός».ό
Ανωτερότητα δυτικών κρατών έναντι των χωρών του Τρίτου Κόσμου.ό
Καταπίεση των μειονοτήτων σε κράτη ή λαών με διαφορετικά χαρακτηριστικά.
Σε σχέση με άτομα ή ομάδες (κοινωνικός ρατσισμός)ό Αυτός εκδηλώνεται απέναντι σε:
ομοφυλόφιλους, ναρκομανείς, πόρνες, φορείς ΑΙDS, άτομα με ειδικές ανάγκες, γυναίκες
(διαφορετικός τρόπος αντιμετώπισης τους στο επαγγελματικό, οικογενειακό, και κοινωνικό περιβάλλον),
μαθητές (καλοί - κακοί ανάλογα με τη βαθμολογία), επαγγέλματα (πνευματικά - χειρωνακτικά).ό
Επίσης, μπορεί να αφορά στο πνευματικό επίπεδο, την οικονομική κατάσταση, τη δυνατότητα κατανάλωσης,
την ιδεολογία, την ενδυμασία, τον τρόπο ομιλίας και διασκέδασης, την κατοχή τίτλου σπουδών κ.λπ.
Αίτια ρατσισμού.ό Πνευματική ένδεια - προσωπικά συμπλέγματα.ό Κρίση αξιών - ηθική χαλάρωση -
ενίσχυση του απ` το ατομικιστικό πνεύμα της εποχής μας.ό Προκαταλήψεις - στερεότυπα.
ό Οικονομικά συμφέροντα (π.χ. οικονομική εκμετάλλευση τριτοκοσμικών χωρών). Σήμερα μάλιστα ενισχύεται
λόγω του υλιστικού - καταναλωτικού πνεύματος.ό
Πολιτικές σκοπιμότητες (π.χ. επεκτατικές βλέψεις - Χίτλερ).ό Κρίση φορέων αγωγής - έλλειψη ανθρωπιστικής παιδείας.ό
Αρνητικά πρότυπα απ'; τα ΜΜΕ (π.χ. ανώτερος απ` τους άλλους αυτός που έχει πολλά υλικά αγαθά κ.λπ.).ό
Οι πολιτικοί εντείνουν τον κομματικό και τον πολιτικό ρατσισμό, υψώνουν διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στους πολίτες, ώστε τους
μετατρέπουν σε φανατικούς οπαδούς (ψηφοθηρικοί λόγοι, ωφελιμιστικό πνεύμα).ό
Ξενοφοβία. Τροφοδοτείται από τη γενικότερη οικονομική κρίση (ανεργία, ανισοκατανομή πλούτου), και συχνά,
εμφανίζεται να εξαρτάται απ'; την αθρόα εισβολή μεταναστών, ειδικά σήμερα, όπου μετά την κατάρρευση των
σοσιαλιστικών καθεστώτων της ανατολικής Ευρώπης, το φαινόμενο της μετανάστευσης παρουσιάζεται έντονο.
ό Θρησκευτικός ή και εθνικός φανατισμός (π.χ. Ισλάμ - Δύση).ό Καταστάσεις ή αντιλήψεις που διαμορφώνονται
μέσα από την ανάμνηση ιστορικών γεγονότων.ό Η αποξένωση και η ανωνυμία της ζωής στις πόλεις ευνοούν την
εμφάνιση φαινομένων κοινωνικής νοσηρότητας όπως ο ρατσισμός, γιατί δεν υπάρχει κοινωνική συνείδηση και αλληλοσεβασμός.
ό Ανεργία, αδικία και ανισότητα είναι φαινόμενα που σήμερα γνωρίζουν έξαρση, δημιουργούν εντάσεις και αντιδράσεις και εντείνουν
τον κοινωνικό ρατσισμό.
Συνέπειες ρατσισμού.ό Ανισότητες στην εκπαίδευση - εύκολη η χειραγώγηση των θυμάτων του ρατσισμού.
ό Εκμετάλλευση, παραβιάσεις, σκανδαλώδεις ενέργειες, υποκρισία.ό Βία - εγκληματικότητα,ό Απουσία υγιούς δημοκρατίας
λόγω έλλειψης ίσων ευκαιριών για διάλογο, συμμετοχή στα κοινά και πολυφωνία.ό Ανασφάλεια - άγχος (για τα θύματα του ρατσισμού).
ό Εθνικισμός - πυροδότηση πολέμων και συγκρούσεων.ό Δε συμβάλλουν όλοι στο βαθμό που θα μπορούσαν στην οικονομική ανάπτυξη
της χώρας. Η κοινωνία δεν αξιοποιεί εξολοκλήρου το δημιουργικό της δυναμικό.ό Απουσία συνεργασίας, αλληλεγγύης και κοινωνικοπολιτικής συνείδησης -έλλειψη ανθρωπισμού.ό Διεύρυνση χάσματος μεταξύ αναπτυγμένων χωρών και μη («κοινωνία δύο τρίτων»),ό
Μειονότητες που ζουν σε συνθήκες εξαθλίωσης κ.λπ.
Τρόποι αντιμετώπισης ρατσισμού.Απ` το άτομοό Ευαισθησία - κατανόηση, ανεκτικότητα, σεβασμός στο διαφορετικό.
ό Αυτοκριτική για να οδηγηθούμε στην αυτογνωσία και να συνειδητοποιήσουμε την ισοτιμία μας με τους άλλους.
ό Διάλογος, άνοιγμα προς το συνάνθρωπο, δεκτικότητα και καταδεκτικότητα, απλότητα, σεμνότητα, περιορισμός έπαρσης και
αλαζονείας, χαρακτηριστικά που θριαμβεύουν σήμερα.ό Κοινωνική συνείδηση, αλληλεγγύη, βαθιά αίσθηση ανθρωπιάς.
Απαλλαγή από προκαταλήψεις και εμπάθεια.ό Συνειδητοποίηση του προβλήματος που αναβιώνει στην εποχή μας. Ιδιαίτερα εμείς οι Έλληνες οφείλουμε να επιστρέψουμε στις παραδοσιακές αξίες μας του μέτρου, της δημοκρατίας, του ανθρωπισμού, της ολυμπιακής ιδέας κ.λπ., που θα μας ανυψώσουν ηθικοπνευματικά και θα μας υπενθυμίσουν τη χαμένη μας ευαισθησία. ό Συζητήσεις με πνευματικούς ανθρώπους για το νοσηρό φαινόμενο του ρατσισμού.
Οικογένειαό Καλλιέργεια σεβασμού προς το διαφορετικό.ό Απαλλαγή από προκαταλήψεις και στερεότυπα και μετάδοση αξιών και υψηλού ήθους.ό Διάλογος με τα παιδιά με σκοπό τη μύηση στην ιδέα των πολυπολιτισμικών κοινωνιών.ό Προσωπικό παράδειγμα γονέων με υπεύθυνη ανθρωπιστική συμπεριφορά και κοινωνική συνείδηση, γιατί τα παιδιά μιμούνται τη στάση των γονέων.
Κράτοςό Υγιής Δημοκρατία.ό Κατάλληλο ήθος-ύφος πολιτικής ηγεσίας ώστε να μην καλλιεργούν οι ίδιοι οι ηγέτες ρατσιστικές τάσεις στους πολίτες.ό Ενίσχυση κράτους πρόνοιας - ίσες ευκαιρίες πρόσβασης σε παιδεία, περίθαλψη, ασφάλιση κ.λπ.ό Εξασφάλιση καλών συνθηκών εργασίας με πνεύμα ισοτιμίας για όλους τους πολίτες.ό Ίσες ευκαιρίες για συμμετοχή των πολιτών στα κοινά, την τοπική αυτοδιοίκηση κ.λπ
Σχολείοό Ανθρωπιστική παιδεία-απαλλαγή του σχολείο από το μανδύα του προπαρασκευαστικού σταδίου για το πανεπιστήμιο.ό Καταλυτικός ο ρόλος του δασκάλου που μπορεί να εμπνεύσει τους μαθητές και να τους προσανατολίσει προς τα υψηλά ανθρωπιστικά ιδεώδη της ισοτιμίας, της συναδέλφωσης και της ουσιαστικής δημοκρατίας.ό Περισσότερες πολιτιστικές εκδηλώσεις στο σχολείο με θέμα την υγιή αντιμετώπιση των ξένων.
ΜΜΕό Ειδικές εκπομπές με αντιρατσιστικό περιεχόμενο. Ποιοτικός έλεγχος εκπομπών.
Μορφές ρατσισμού.Σε σχέση με τους λαούς (φυλετικός ρατσισμός)ό
Φυλετικός: διάκριση ανάλογα με το χρώμα (μαύροι - λευκοί, ινδιάνοι).ό
Εθνικός: π.χ. Εβραίοι - Γερμανοί (Χίτλερ) - θεωρία Τσάμπερλεν περί Αρίας φυλής ό
Θρησκευτικός: Μουσουλμάνοι - Χριστιανοί, Εβραίοι - «ο περιούσιος λαός».ό
Ανωτερότητα δυτικών κρατών έναντι των χωρών του Τρίτου Κόσμου.ό
Καταπίεση των μειονοτήτων σε κράτη ή λαών με διαφορετικά χαρακτηριστικά.
Σε σχέση με άτομα ή ομάδες (κοινωνικός ρατσισμός)ό Αυτός εκδηλώνεται απέναντι σε:
ομοφυλόφιλους, ναρκομανείς, πόρνες, φορείς ΑΙDS, άτομα με ειδικές ανάγκες, γυναίκες
(διαφορετικός τρόπος αντιμετώπισης τους στο επαγγελματικό, οικογενειακό, και κοινωνικό περιβάλλον),
μαθητές (καλοί - κακοί ανάλογα με τη βαθμολογία), επαγγέλματα (πνευματικά - χειρωνακτικά).ό
Επίσης, μπορεί να αφορά στο πνευματικό επίπεδο, την οικονομική κατάσταση, τη δυνατότητα κατανάλωσης,
την ιδεολογία, την ενδυμασία, τον τρόπο ομιλίας και διασκέδασης, την κατοχή τίτλου σπουδών κ.λπ.
Αίτια ρατσισμού.ό Πνευματική ένδεια - προσωπικά συμπλέγματα.ό Κρίση αξιών - ηθική χαλάρωση -
ενίσχυση του απ` το ατομικιστικό πνεύμα της εποχής μας.ό Προκαταλήψεις - στερεότυπα.
ό Οικονομικά συμφέροντα (π.χ. οικονομική εκμετάλλευση τριτοκοσμικών χωρών). Σήμερα μάλιστα ενισχύεται
λόγω του υλιστικού - καταναλωτικού πνεύματος.ό
Πολιτικές σκοπιμότητες (π.χ. επεκτατικές βλέψεις - Χίτλερ).ό Κρίση φορέων αγωγής - έλλειψη ανθρωπιστικής παιδείας.ό
Αρνητικά πρότυπα απ'; τα ΜΜΕ (π.χ. ανώτερος απ` τους άλλους αυτός που έχει πολλά υλικά αγαθά κ.λπ.).ό
Οι πολιτικοί εντείνουν τον κομματικό και τον πολιτικό ρατσισμό, υψώνουν διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στους πολίτες, ώστε τους
μετατρέπουν σε φανατικούς οπαδούς (ψηφοθηρικοί λόγοι, ωφελιμιστικό πνεύμα).ό
Ξενοφοβία. Τροφοδοτείται από τη γενικότερη οικονομική κρίση (ανεργία, ανισοκατανομή πλούτου), και συχνά,
εμφανίζεται να εξαρτάται απ'; την αθρόα εισβολή μεταναστών, ειδικά σήμερα, όπου μετά την κατάρρευση των
σοσιαλιστικών καθεστώτων της ανατολικής Ευρώπης, το φαινόμενο της μετανάστευσης παρουσιάζεται έντονο.
ό Θρησκευτικός ή και εθνικός φανατισμός (π.χ. Ισλάμ - Δύση).ό Καταστάσεις ή αντιλήψεις που διαμορφώνονται
μέσα από την ανάμνηση ιστορικών γεγονότων.ό Η αποξένωση και η ανωνυμία της ζωής στις πόλεις ευνοούν την
εμφάνιση φαινομένων κοινωνικής νοσηρότητας όπως ο ρατσισμός, γιατί δεν υπάρχει κοινωνική συνείδηση και αλληλοσεβασμός.
ό Ανεργία, αδικία και ανισότητα είναι φαινόμενα που σήμερα γνωρίζουν έξαρση, δημιουργούν εντάσεις και αντιδράσεις και εντείνουν
τον κοινωνικό ρατσισμό.
Συνέπειες ρατσισμού.ό Ανισότητες στην εκπαίδευση - εύκολη η χειραγώγηση των θυμάτων του ρατσισμού.
ό Εκμετάλλευση, παραβιάσεις, σκανδαλώδεις ενέργειες, υποκρισία.ό Βία - εγκληματικότητα,ό Απουσία υγιούς δημοκρατίας
λόγω έλλειψης ίσων ευκαιριών για διάλογο, συμμετοχή στα κοινά και πολυφωνία.ό Ανασφάλεια - άγχος (για τα θύματα του ρατσισμού).
ό Εθνικισμός - πυροδότηση πολέμων και συγκρούσεων.ό Δε συμβάλλουν όλοι στο βαθμό που θα μπορούσαν στην οικονομική ανάπτυξη
της χώρας. Η κοινωνία δεν αξιοποιεί εξολοκλήρου το δημιουργικό της δυναμικό.ό Απουσία συνεργασίας, αλληλεγγύης και κοινωνικοπολιτικής συνείδησης -έλλειψη ανθρωπισμού.ό Διεύρυνση χάσματος μεταξύ αναπτυγμένων χωρών και μη («κοινωνία δύο τρίτων»),ό
Μειονότητες που ζουν σε συνθήκες εξαθλίωσης κ.λπ.
Τρόποι αντιμετώπισης ρατσισμού.Απ` το άτομοό Ευαισθησία - κατανόηση, ανεκτικότητα, σεβασμός στο διαφορετικό.
ό Αυτοκριτική για να οδηγηθούμε στην αυτογνωσία και να συνειδητοποιήσουμε την ισοτιμία μας με τους άλλους.
ό Διάλογος, άνοιγμα προς το συνάνθρωπο, δεκτικότητα και καταδεκτικότητα, απλότητα, σεμνότητα, περιορισμός έπαρσης και
αλαζονείας, χαρακτηριστικά που θριαμβεύουν σήμερα.ό Κοινωνική συνείδηση, αλληλεγγύη, βαθιά αίσθηση ανθρωπιάς.
Απαλλαγή από προκαταλήψεις και εμπάθεια.ό Συνειδητοποίηση του προβλήματος που αναβιώνει στην εποχή μας. Ιδιαίτερα εμείς οι Έλληνες οφείλουμε να επιστρέψουμε στις παραδοσιακές αξίες μας του μέτρου, της δημοκρατίας, του ανθρωπισμού, της ολυμπιακής ιδέας κ.λπ., που θα μας ανυψώσουν ηθικοπνευματικά και θα μας υπενθυμίσουν τη χαμένη μας ευαισθησία. ό Συζητήσεις με πνευματικούς ανθρώπους για το νοσηρό φαινόμενο του ρατσισμού.
Οικογένειαό Καλλιέργεια σεβασμού προς το διαφορετικό.ό Απαλλαγή από προκαταλήψεις και στερεότυπα και μετάδοση αξιών και υψηλού ήθους.ό Διάλογος με τα παιδιά με σκοπό τη μύηση στην ιδέα των πολυπολιτισμικών κοινωνιών.ό Προσωπικό παράδειγμα γονέων με υπεύθυνη ανθρωπιστική συμπεριφορά και κοινωνική συνείδηση, γιατί τα παιδιά μιμούνται τη στάση των γονέων.
Κράτοςό Υγιής Δημοκρατία.ό Κατάλληλο ήθος-ύφος πολιτικής ηγεσίας ώστε να μην καλλιεργούν οι ίδιοι οι ηγέτες ρατσιστικές τάσεις στους πολίτες.ό Ενίσχυση κράτους πρόνοιας - ίσες ευκαιρίες πρόσβασης σε παιδεία, περίθαλψη, ασφάλιση κ.λπ.ό Εξασφάλιση καλών συνθηκών εργασίας με πνεύμα ισοτιμίας για όλους τους πολίτες.ό Ίσες ευκαιρίες για συμμετοχή των πολιτών στα κοινά, την τοπική αυτοδιοίκηση κ.λπ
Σχολείοό Ανθρωπιστική παιδεία-απαλλαγή του σχολείο από το μανδύα του προπαρασκευαστικού σταδίου για το πανεπιστήμιο.ό Καταλυτικός ο ρόλος του δασκάλου που μπορεί να εμπνεύσει τους μαθητές και να τους προσανατολίσει προς τα υψηλά ανθρωπιστικά ιδεώδη της ισοτιμίας, της συναδέλφωσης και της ουσιαστικής δημοκρατίας.ό Περισσότερες πολιτιστικές εκδηλώσεις στο σχολείο με θέμα την υγιή αντιμετώπιση των ξένων.
ΜΜΕό Ειδικές εκπομπές με αντιρατσιστικό περιεχόμενο. Ποιοτικός έλεγχος εκπομπών.
ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Παγκόσμια Ημέρα κατά του Ρατσισμού, μεταξύ άλλων, η χθεσινή ημέρα 21 Μαρτίου. Επιλέχθηκε άραγε αυτή η πρώτη μέρα της Άνοιξης για να υπενθυμίσει στους ανθρώπους, ότι πρέπει να ανοίξουμε τη καρδιά, την ψυχή και το μυαλό μας στον άλλο, τον διαφορετικό άνθρωπο, όπως ανοίγεται και η φύση σε εμάς; Μια εποχή διαφορετική, αλλά τόσο χρήσιμη και απαραίτητη όπως και οι άλλες τρεις εποχές;
Ισως και γιʼαυτό. Την 21 Μαρτίου του 1960 οι αστυνομικές δυνάμεις της νοτιο-αφρικανικής κυβέρνησης των διακρίσεων, (apartheid), άνοιξε πυρ και σκότωσε 69 άτομα που διαδήλωναν ειρηνικά κατά των διακρίσεων στην πόλη Sharpeville της χώρας αυτής. Μια τέτοια μέρα άλλωστε δεν μπορούσε να μη μας θυμίσει πόσα θύματα, πόσες κοινωνικές ταραχές, εκρήξεις και πόλεμοι έγιναν με βάση ή πρόφαση τις θεωρίες της διάκρισης και της υπεροχής των μεν έναντι των δε λαών. Μας υπενθύμισε όμως να κοιτάξουμε και γύρω μας για να δούμε πόσες διακρίσεις γίνονται εις βάρος των διαφορετικών διπλανών μας.
Ο ρατσισμός και οι διακρίσεις υπάρχουν λίγο πολύ σε όλους μας. Δεν θα αναλύσουμε, ούτε θα εξηγήσουμε τις αιτίες. Θα υπενθυμίσουμε μόνο ότι αποτελεί εστία ανθρώπινου πόνου και φορέα μόλυνσης της κοινωνικής υγείας και της ανθρώπινης ειρηνικής συνύπαρξης, τόσο αλλού, όσο και σʼεμάς. Γιʼ αυτό καταπολεμά από τις δυνάμεις που υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και το δικαίωμα να είμαστε διαφορετικοί αλλά και ίσοι.
Όλοι διαφορετικοί, όλοι ίσοι
Με τον τίτλο «Όλοι διαφορετικοί, όλοι ίσοι: από τη θεωρία στην πράξη» πραγματοποιήθηκε το 2000 στο Στρασβούργο, έδρα του Πανευρωπαϊκού Οργανισμού των 46 κρατών-μελών σήμερα, μια ευρωπαϊκή διάσκεψη.
Στη διάσκεψη αυτή πήραν μέρος υπουργοί από όλα τα κράτη του Συμβουλίου της Ευρώπης, εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του ΟΗΕ, και πολυάριθμων Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων.
Τη διάσκεψη απασχόλησαν τέσσερα κυρίως θέματα: Η νομική προστασία, οι πολιτικές και οι πρακτικές, η παιδεία και η ευαισθητοποίηση στα θέματα ρατσισμού και η ενημέρωση, η επικοινωνία και τα Μαζικά Μέσα Επικοινωνίας.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των εργασιών η εθνική, η θρησκευτική, η μορφωτική διαφορετικότητα της Ευρώπης είναι μια πηγή κοινωνικής αναζωογόνησης και εμπλουτισμού.
Αντίθετα πράξεις ρατσισμού και διακρίσεων αποτελούν αφενός παραβιάσεις των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αφετέρου απειλές για τις δημοκρατικές κοινωνίες και τις πανανθρώπινες αξίες που τις διέπουν.
Κρατική δέσμευση, διεθνής κατοχύρωση
Οι υπουργοί των κρατών –μελών δεσμεύτηκαν ότι θα προχωρήσουν στη λήψη νομικών, πολιτικών και εκπαιδευτικών μέτρων «για την πρόληψη και την εξαφάνιση του ρατσισμού, των φυλετικών διακρίσεων, της ξενοφοβίας, και της μη ανοχής». Δεσμεύτηκαν επίσης ότι θα παρακολουθούν τακτικά την πορεία εφαρμογής των μέτρων αυτών.
Το άρθρο 14 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ορίζει ότι « πρέπει να εξασφαλίζονται όλα τα δικαιώματα και οι ελευθερίες που αναγνωρίζει η Σύμβαση σε όλους τους ανθρώπους χωρίς καμία διάκριση που θα βασίζεται στο φύλο, τη ράτσα, το χρώμα, τη γλώσσα, τη θρησκεία, τις πολιτικές απόψεις, ή όλες τις άλλες γνώμες, εθνικής ή κοινωνικής προέλευσης, ή που σχετίζονται με μια εθνική ενότητα, τον πλούτο, την γέννηση ή κάθε άλλη κατάσταση».
Το άρθρο αυτό ενισχύθηκε και με το Πρωτόκολλο αρ.12 που απαγορεύει γενικώς κάθε είδους διάκριση.
Η παραβίαση των Δικαιωμάτων αυτών δίδει τη δυνατότητα προσφυγής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αλλά και στα αρμόδια Δικαστήρια της χώρας μας.
Ο αγώνας ενάντια στον ρατσισμό και τις διακρίσεις ενισχύθηκε σημαντικά και με τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ενάντια στο Ρατσισμό και την Ελλειψη Ανοχής (ECRI), στο οποίο συμμετέχει και η χώρα μας.
Ο ρατσισμός τρυπώνει όπως ο διάβολος
Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ECRI, Michael Head, ο ρατσισμός είναι όπως ο διάβολος που προσαρμόζεται στο περιβάλλον. « Ο ρατσιστικός λόγος γίνεται πιο ορθολογιστικός για να εμφανιστεί ως πιο αποδεκτός. Η βάση όμως παραμένει η ίδια : εκείνη της έκφρασης του φόβου και του μίσους του άλλου, της διαφορετικότητας εκείνου που δεν αποτελεί μέλος της πλειοψηφίας ή της ομάδας στην οποία ανήκετε», υποστηρίζει ο κ. Head.
Το διαδίκτυο επίσης έχει γίνει ένα εργαλείο στην υπηρεσία του ρατσισμού και των διακρίσεων, γιʼ αυτό προωθήθηκε το πρώτο επιπρόσθετο πρωτόκολλο στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Εγκληματικότητα στο Διαδίκτυο (Cybercriminalite) με την οποία διοργανώνεται η δίωξη όσων διαδίδουν ρατσιστικές ιδέες και λόγους μέσω διαδικτύου.
Ο αγώνας ενισχύεται…
Με την ευκαιρία της χθεσινής ημέρας ενάντια στο ρατσισμό και τις διακρίσεις η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ECRI) του Συμβουλίου της Ευρώπης, το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο των ρατσιστικών και ξενοφοβικών φαινομένων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Γραφείο των Ευρωπαϊκών Θεσμών και των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΑΣΕ εκφράζουν την αποφασιστικότητά τους να συνεχίσουν ενωμένοι τον αγώνα.
Σύμφωνα με την ανακοίνωσή τους: «Σήμερα περισσότερο από ποτέ, είναι πολύ σημαντικό να υιοθετήσουμε μια αποφασιστική θέση ενάντια στο ρατσισμό. Πρέπει να μείνουμε άγρυπνοι και έτοιμοι για δράση ενάντια σʼ αυτούς που προσπαθούν να διαιρέσουν και να θέσουν σε κίνδυνο τις κοινωνίες μας εξαιτίας των φυλετικών διαφορών, της εθνικής καταγωγής, της εθνικότητας, της θρησκείας ή των διαφορετικών πεποιθήσεων….»
«Είναι ανησυχητικό το φαινόμενο 40 χρόνια μετά την ανακήρυξη από τον ΟΗΕ, της Παγκόσμιας Ημέρας για την εξάλειψη των ρατσιστικών διακρίσεων, να συνεχίζομε να βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τέτοια φαινόμενα σε όλες τις σφαίρες της κοινωνίας μας…» τονίζεται μεταξύ άλλων στην ανακοίνωση.
Ο αγώνας ενισχύεται και στην Ελλάδα..!
Ο ρατσισμός και οι διακρίσεις υπάρχουν και στην Ελλάδα. Είδαμε τι συνέβη μια βραδιά από συντοπίτες μας σε βάρος ξένων, στους κεντρικούς δρόμους του Ηρακλείου. Μάθαμε τι συνέβη , και κατά λάθος μάλιστα ενάντια σʼ ένα νεαρό Αλβανό στο Ρέθυμνο. Το θύμα, ο νεαρός Αλβανός πέθανε και ο θύτης, ο νεαρός συντοπίτης μας, κατάστρεψε τη ζωή του, σκοτώνοντας και μπαίνοντας φυλακή. Και η πόλη, ο νομός και οι κάτοικοι έγιναν αποδέκτες επικρίσεων που ήταν αντίθετες από εκείνες που πραγματικά αξίζουν.
Μια αναπτυγμένη ή αναπτυσσόμενη χώρα όπως η Ελλάδα έχει ανάγκη από εργατικό δυναμικό, όπως είχαν και έχουν και οι χώρες όπου μετανάστευσαν οι Έλληνες και οι Ελληνίδες συμπατριώτες μας έως πριν λίγες δεκαετίες.
Η Ελλάδα είναι μια πολυπολιτισμική , πολυθρησκευτική και πολυεθνική πια κοινωνία. Αυτό για τις προηγμένες χώρες είναι πλούτος.
Ο ρατσισμός και οι διακρίσεις, η καταπάτηση των δικαιωμάτων των άλλων, ξένων και Ελλήνων αποτελεί μια βραδυφλεγή , αλλά και εν δυνάμει βόμβα στους κόλπους μας.
Συμβαίνει και θα συμβεί στην χώρα μας ό,τι συνέβη και αλλού. Θα υπάρξουν προβλήματα όπως υπήρξαν κι εκεί όπου δεν θέλησαν να δουν έγκαιρα την πραγματικότητα και να δράσουν όπως θα έπρεπε.
Η Πολιτεία, οι αιρετοί και μη φορείς, τα συνδικάτα, οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις θα πρέπει να ενεργοποιηθούν για να προλάβουν, αν δεν επιθυμούν να συρθούν σε καταστάσεις που θα είναι δυσάρεστες και επώδυνες για όλους.
Στην Ανδρόγεω την Παρασκευή…
Ευτυχώς στην πόλη μας με πρωτοπόρους τους εκπαιδευτικούς το «Ηράκλειο δεν κοιμάται».Με πρωτοβουλία της ΑΔΕΔΥ Ηρακλείου, εκπρόσωποι διαφόρων φορέων ξεκίνησαν να ασχολούνται με την ευαισθητοποίηση των συμπολιτών μας, μέσα από μια σειρά δράσεων.
Στα πλαίσια αυτών των δράσεων, θα πραγματοποιηθεί την ερχόμενη Παρασκευή στις 7 το απόγευμα, στη δημοτική αίθουσα της οδού Ανδρόγεω μια συζήτηση με θέμα : «Ρατσισμός, αρνητικό κοινωνικό φαινόμενο. Αίτια και συνέπειες». Αξίζει την προσοχή και τη συμμετοχή μας. Μας αφορά…
Ισως και γιʼαυτό. Την 21 Μαρτίου του 1960 οι αστυνομικές δυνάμεις της νοτιο-αφρικανικής κυβέρνησης των διακρίσεων, (apartheid), άνοιξε πυρ και σκότωσε 69 άτομα που διαδήλωναν ειρηνικά κατά των διακρίσεων στην πόλη Sharpeville της χώρας αυτής. Μια τέτοια μέρα άλλωστε δεν μπορούσε να μη μας θυμίσει πόσα θύματα, πόσες κοινωνικές ταραχές, εκρήξεις και πόλεμοι έγιναν με βάση ή πρόφαση τις θεωρίες της διάκρισης και της υπεροχής των μεν έναντι των δε λαών. Μας υπενθύμισε όμως να κοιτάξουμε και γύρω μας για να δούμε πόσες διακρίσεις γίνονται εις βάρος των διαφορετικών διπλανών μας.
Ο ρατσισμός και οι διακρίσεις υπάρχουν λίγο πολύ σε όλους μας. Δεν θα αναλύσουμε, ούτε θα εξηγήσουμε τις αιτίες. Θα υπενθυμίσουμε μόνο ότι αποτελεί εστία ανθρώπινου πόνου και φορέα μόλυνσης της κοινωνικής υγείας και της ανθρώπινης ειρηνικής συνύπαρξης, τόσο αλλού, όσο και σʼεμάς. Γιʼ αυτό καταπολεμά από τις δυνάμεις που υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και το δικαίωμα να είμαστε διαφορετικοί αλλά και ίσοι.
Όλοι διαφορετικοί, όλοι ίσοι
Με τον τίτλο «Όλοι διαφορετικοί, όλοι ίσοι: από τη θεωρία στην πράξη» πραγματοποιήθηκε το 2000 στο Στρασβούργο, έδρα του Πανευρωπαϊκού Οργανισμού των 46 κρατών-μελών σήμερα, μια ευρωπαϊκή διάσκεψη.
Στη διάσκεψη αυτή πήραν μέρος υπουργοί από όλα τα κράτη του Συμβουλίου της Ευρώπης, εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του ΟΗΕ, και πολυάριθμων Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων.
Τη διάσκεψη απασχόλησαν τέσσερα κυρίως θέματα: Η νομική προστασία, οι πολιτικές και οι πρακτικές, η παιδεία και η ευαισθητοποίηση στα θέματα ρατσισμού και η ενημέρωση, η επικοινωνία και τα Μαζικά Μέσα Επικοινωνίας.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των εργασιών η εθνική, η θρησκευτική, η μορφωτική διαφορετικότητα της Ευρώπης είναι μια πηγή κοινωνικής αναζωογόνησης και εμπλουτισμού.
Αντίθετα πράξεις ρατσισμού και διακρίσεων αποτελούν αφενός παραβιάσεις των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αφετέρου απειλές για τις δημοκρατικές κοινωνίες και τις πανανθρώπινες αξίες που τις διέπουν.
Κρατική δέσμευση, διεθνής κατοχύρωση
Οι υπουργοί των κρατών –μελών δεσμεύτηκαν ότι θα προχωρήσουν στη λήψη νομικών, πολιτικών και εκπαιδευτικών μέτρων «για την πρόληψη και την εξαφάνιση του ρατσισμού, των φυλετικών διακρίσεων, της ξενοφοβίας, και της μη ανοχής». Δεσμεύτηκαν επίσης ότι θα παρακολουθούν τακτικά την πορεία εφαρμογής των μέτρων αυτών.
Το άρθρο 14 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ορίζει ότι « πρέπει να εξασφαλίζονται όλα τα δικαιώματα και οι ελευθερίες που αναγνωρίζει η Σύμβαση σε όλους τους ανθρώπους χωρίς καμία διάκριση που θα βασίζεται στο φύλο, τη ράτσα, το χρώμα, τη γλώσσα, τη θρησκεία, τις πολιτικές απόψεις, ή όλες τις άλλες γνώμες, εθνικής ή κοινωνικής προέλευσης, ή που σχετίζονται με μια εθνική ενότητα, τον πλούτο, την γέννηση ή κάθε άλλη κατάσταση».
Το άρθρο αυτό ενισχύθηκε και με το Πρωτόκολλο αρ.12 που απαγορεύει γενικώς κάθε είδους διάκριση.
Η παραβίαση των Δικαιωμάτων αυτών δίδει τη δυνατότητα προσφυγής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αλλά και στα αρμόδια Δικαστήρια της χώρας μας.
Ο αγώνας ενάντια στον ρατσισμό και τις διακρίσεις ενισχύθηκε σημαντικά και με τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ενάντια στο Ρατσισμό και την Ελλειψη Ανοχής (ECRI), στο οποίο συμμετέχει και η χώρα μας.
Ο ρατσισμός τρυπώνει όπως ο διάβολος
Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ECRI, Michael Head, ο ρατσισμός είναι όπως ο διάβολος που προσαρμόζεται στο περιβάλλον. « Ο ρατσιστικός λόγος γίνεται πιο ορθολογιστικός για να εμφανιστεί ως πιο αποδεκτός. Η βάση όμως παραμένει η ίδια : εκείνη της έκφρασης του φόβου και του μίσους του άλλου, της διαφορετικότητας εκείνου που δεν αποτελεί μέλος της πλειοψηφίας ή της ομάδας στην οποία ανήκετε», υποστηρίζει ο κ. Head.
Το διαδίκτυο επίσης έχει γίνει ένα εργαλείο στην υπηρεσία του ρατσισμού και των διακρίσεων, γιʼ αυτό προωθήθηκε το πρώτο επιπρόσθετο πρωτόκολλο στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Εγκληματικότητα στο Διαδίκτυο (Cybercriminalite) με την οποία διοργανώνεται η δίωξη όσων διαδίδουν ρατσιστικές ιδέες και λόγους μέσω διαδικτύου.
Ο αγώνας ενισχύεται…
Με την ευκαιρία της χθεσινής ημέρας ενάντια στο ρατσισμό και τις διακρίσεις η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ECRI) του Συμβουλίου της Ευρώπης, το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο των ρατσιστικών και ξενοφοβικών φαινομένων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Γραφείο των Ευρωπαϊκών Θεσμών και των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΑΣΕ εκφράζουν την αποφασιστικότητά τους να συνεχίσουν ενωμένοι τον αγώνα.
Σύμφωνα με την ανακοίνωσή τους: «Σήμερα περισσότερο από ποτέ, είναι πολύ σημαντικό να υιοθετήσουμε μια αποφασιστική θέση ενάντια στο ρατσισμό. Πρέπει να μείνουμε άγρυπνοι και έτοιμοι για δράση ενάντια σʼ αυτούς που προσπαθούν να διαιρέσουν και να θέσουν σε κίνδυνο τις κοινωνίες μας εξαιτίας των φυλετικών διαφορών, της εθνικής καταγωγής, της εθνικότητας, της θρησκείας ή των διαφορετικών πεποιθήσεων….»
«Είναι ανησυχητικό το φαινόμενο 40 χρόνια μετά την ανακήρυξη από τον ΟΗΕ, της Παγκόσμιας Ημέρας για την εξάλειψη των ρατσιστικών διακρίσεων, να συνεχίζομε να βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τέτοια φαινόμενα σε όλες τις σφαίρες της κοινωνίας μας…» τονίζεται μεταξύ άλλων στην ανακοίνωση.
Ο αγώνας ενισχύεται και στην Ελλάδα..!
Ο ρατσισμός και οι διακρίσεις υπάρχουν και στην Ελλάδα. Είδαμε τι συνέβη μια βραδιά από συντοπίτες μας σε βάρος ξένων, στους κεντρικούς δρόμους του Ηρακλείου. Μάθαμε τι συνέβη , και κατά λάθος μάλιστα ενάντια σʼ ένα νεαρό Αλβανό στο Ρέθυμνο. Το θύμα, ο νεαρός Αλβανός πέθανε και ο θύτης, ο νεαρός συντοπίτης μας, κατάστρεψε τη ζωή του, σκοτώνοντας και μπαίνοντας φυλακή. Και η πόλη, ο νομός και οι κάτοικοι έγιναν αποδέκτες επικρίσεων που ήταν αντίθετες από εκείνες που πραγματικά αξίζουν.
Μια αναπτυγμένη ή αναπτυσσόμενη χώρα όπως η Ελλάδα έχει ανάγκη από εργατικό δυναμικό, όπως είχαν και έχουν και οι χώρες όπου μετανάστευσαν οι Έλληνες και οι Ελληνίδες συμπατριώτες μας έως πριν λίγες δεκαετίες.
Η Ελλάδα είναι μια πολυπολιτισμική , πολυθρησκευτική και πολυεθνική πια κοινωνία. Αυτό για τις προηγμένες χώρες είναι πλούτος.
Ο ρατσισμός και οι διακρίσεις, η καταπάτηση των δικαιωμάτων των άλλων, ξένων και Ελλήνων αποτελεί μια βραδυφλεγή , αλλά και εν δυνάμει βόμβα στους κόλπους μας.
Συμβαίνει και θα συμβεί στην χώρα μας ό,τι συνέβη και αλλού. Θα υπάρξουν προβλήματα όπως υπήρξαν κι εκεί όπου δεν θέλησαν να δουν έγκαιρα την πραγματικότητα και να δράσουν όπως θα έπρεπε.
Η Πολιτεία, οι αιρετοί και μη φορείς, τα συνδικάτα, οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις θα πρέπει να ενεργοποιηθούν για να προλάβουν, αν δεν επιθυμούν να συρθούν σε καταστάσεις που θα είναι δυσάρεστες και επώδυνες για όλους.
Στην Ανδρόγεω την Παρασκευή…
Ευτυχώς στην πόλη μας με πρωτοπόρους τους εκπαιδευτικούς το «Ηράκλειο δεν κοιμάται».Με πρωτοβουλία της ΑΔΕΔΥ Ηρακλείου, εκπρόσωποι διαφόρων φορέων ξεκίνησαν να ασχολούνται με την ευαισθητοποίηση των συμπολιτών μας, μέσα από μια σειρά δράσεων.
Στα πλαίσια αυτών των δράσεων, θα πραγματοποιηθεί την ερχόμενη Παρασκευή στις 7 το απόγευμα, στη δημοτική αίθουσα της οδού Ανδρόγεω μια συζήτηση με θέμα : «Ρατσισμός, αρνητικό κοινωνικό φαινόμενο. Αίτια και συνέπειες». Αξίζει την προσοχή και τη συμμετοχή μας. Μας αφορά…
ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ - ΑΙΤΙΑ
Ρατσισμός είναι να θεωρούμε κάποια άλλη ομάδα ανθρώπων ως κατώτερη ή ακόμη και άξια περιφρόνησης, λόγω της φυλετικής ή εθνικής τους καταγωγής.
Αιτία του ρατσισμού είναι συνήθως ένα μίγμα υπεροψίας και φόβου. Δηλαδή, από τη μια πλευρά αισθανόμαστε ότι η δική μας φυλή είναι ανώτερη - πιο καλλιεργημένη, πιο έξυπνη, πιο πολιτισμένη κτλ. - ενώ από την άλλη αισθανόμαστε ότι η άλλη φυλή με κάποιο τρόπο μας απειλεί: Είτε στρατιωτικά, είτε πολιτιστικά, είτε ακόμη και στο επίπεδο εξεύρεσης εργασίας. Το αποτέλεσμα, μέσα μας, είναι να βλέπουμε μια ολόκληρη ομάδα ανθρώπων με εχθρότητα και προκατάληψη.
Ο ρατσισμός ενέχει πάντοτε το στοιχείο της διαστρεβλωμένης όρασης. Στους μεν εαυτούς μας, βλέπουμε μόνο καλά, μόνο αρετές, μόνο μεγαλείο. Αν κατά σύμπτωση προσέξουμε κάποιο ελάττωμα, εύκολα το δικαιολογούμε. Στη δε αντίπαλη φυλή βλέπουμε μόνο πάθη, μόνο πονηρία, μόνο μικρότητα. Αν κατά σύμπτωση προσέξουμε κάποια καλοσύνη, εύκολα την ανάγουμε στην υστεροβουλία.
Ο κάθε λαός βρίσκει τα δικά του προσχήματα όταν θέλει να στραφεί προς το ρατσισμό. Η ναζιστική Γερμανία είχε προφασιστεί τη γενετική καθαρότητα. Η Αγγλία της αποικιοκρατίας προφασίστηκε την πολιτιστική ανωτερότητα. Εμείς εδώ στην Ελλάδα, όταν έχουμε κρούσματα ρατσισμού, συνήθως αναζητούμε πρόσχημα στην εθνική μας καταγωγή, στην ελληνικότητά μας και στην ένδοξη ιστορία μας.
Είναι βέβαια αλήθεια ότι οι αρχαίοι πρόγονοί μας συνεισέφεραν πολλά στoν πανανθρώπινο πολιτισμό, ίσως και περισσότερα από οποιονδήποτε άλλο λαό της εποχής εκείνης. Το έκαναν όμως αυτό καλλιεργώντας τη δημοκρατία και το σεβασμό προς τον κάθε άνθρωπο, προς το ανθρώπινο πρόσωπο αυτό καθ’ εαυτό. Αν τώρα εμείς - εν ονόματι των αρχαίων - περιφρονούμε κάποιους εκ των συνανθρώπων μας, τότε το μόνο που κάνουμε είναι να φανερώνουμε ότι δεν είμαστε γνήσια παιδιά τους.
Αυτό που δεν πρέπει να ξεχνούμε είναι ότι ο κάθε άνθρωπος, ανεξάρτητα από την παιδεία που έλαβε και από τον πολιτισμό στον οποίο ανατράφηκε, έχει μέσα του την ίδια φλόγα της ανθρώπινης φύσης που έχουμε κι εμείς: Έχει δηλαδή την ικανότητα να αγαπά, να δημιουργεί, να ζει σε κοινωνία, να σκέπτεται, να χαίρεται, να θαυμάζει. Ίσως σε κάποια εξωτερικά ιδιώματα ή σε κάποιες συνήθειες να διαφέρει από εμάς, αλλά αυτό θα έπρεπε να ξυπνούσε το ενδιαφέρον μας μάλλον - πώς να γνωριστούμε καλύτερα - παρά το φόβο, την κατάκριση, την περιφρόνηση.
Η καλύτερη ισορροπία όταν είμαστε αντιμέτωποι με ανθρώπους από άλλες φυλές, είναι να διατηρούμε μια υγιή στάση φιλοξενίας, όπου αποδεχόμαστε τον άλλο γι' αυτό που είναι, ενώ ταυτόχρονα σεβόμαστε και τον εαυτό μας γι' αυτό που είναι και γι' αυτό που έχει. Αν προσέξουμε στον άλλο άνθρωπο, στην άλλη φυλή, κάποια ελαττώματα, ας θυμηθούμε ότι έχουμε και εμείς, αν όχι τα ίδια, τουλάχιστον άλλα εξ' ίσου σοβαρά ελαττώματα. Αν αντιληφθούμε κάποια προτερήματα, ας μην αφήσουμε τον εαυτό μας να τα διαστρεβλώσει με σκέψεις του τύπου "Μπορεί αυτοί να είναι ευγενικοί αλλά είναι κατά βάθος ψυχροί, ενώ εμείς που όλοι μέρα βριζόμαστε κατά βάθος έχουμε καλή καρδιά". Δηλαδή, αν προσπαθούσαμε λίγο περισσότερο, αν είχαμε την διάθεση να μάθουμε, δε θα μπορούσαμε εμείς να γίνουμε και ευγενικοί και να έχουμε καλή καρδιά; Ο πραγματικά μεγάλος άνθρωπος, ο πραγματικά μεγάλος λαός, είναι αυτός που ξέρει να μαθαίνει από τα προτερήματα των άλλων ενώ ταυτόχρονα διατηρεί αλώβητη τη δική του ταυτότητα.
Αιτία του ρατσισμού είναι συνήθως ένα μίγμα υπεροψίας και φόβου. Δηλαδή, από τη μια πλευρά αισθανόμαστε ότι η δική μας φυλή είναι ανώτερη - πιο καλλιεργημένη, πιο έξυπνη, πιο πολιτισμένη κτλ. - ενώ από την άλλη αισθανόμαστε ότι η άλλη φυλή με κάποιο τρόπο μας απειλεί: Είτε στρατιωτικά, είτε πολιτιστικά, είτε ακόμη και στο επίπεδο εξεύρεσης εργασίας. Το αποτέλεσμα, μέσα μας, είναι να βλέπουμε μια ολόκληρη ομάδα ανθρώπων με εχθρότητα και προκατάληψη.
Ο ρατσισμός ενέχει πάντοτε το στοιχείο της διαστρεβλωμένης όρασης. Στους μεν εαυτούς μας, βλέπουμε μόνο καλά, μόνο αρετές, μόνο μεγαλείο. Αν κατά σύμπτωση προσέξουμε κάποιο ελάττωμα, εύκολα το δικαιολογούμε. Στη δε αντίπαλη φυλή βλέπουμε μόνο πάθη, μόνο πονηρία, μόνο μικρότητα. Αν κατά σύμπτωση προσέξουμε κάποια καλοσύνη, εύκολα την ανάγουμε στην υστεροβουλία.
Ο κάθε λαός βρίσκει τα δικά του προσχήματα όταν θέλει να στραφεί προς το ρατσισμό. Η ναζιστική Γερμανία είχε προφασιστεί τη γενετική καθαρότητα. Η Αγγλία της αποικιοκρατίας προφασίστηκε την πολιτιστική ανωτερότητα. Εμείς εδώ στην Ελλάδα, όταν έχουμε κρούσματα ρατσισμού, συνήθως αναζητούμε πρόσχημα στην εθνική μας καταγωγή, στην ελληνικότητά μας και στην ένδοξη ιστορία μας.
Είναι βέβαια αλήθεια ότι οι αρχαίοι πρόγονοί μας συνεισέφεραν πολλά στoν πανανθρώπινο πολιτισμό, ίσως και περισσότερα από οποιονδήποτε άλλο λαό της εποχής εκείνης. Το έκαναν όμως αυτό καλλιεργώντας τη δημοκρατία και το σεβασμό προς τον κάθε άνθρωπο, προς το ανθρώπινο πρόσωπο αυτό καθ’ εαυτό. Αν τώρα εμείς - εν ονόματι των αρχαίων - περιφρονούμε κάποιους εκ των συνανθρώπων μας, τότε το μόνο που κάνουμε είναι να φανερώνουμε ότι δεν είμαστε γνήσια παιδιά τους.
Αυτό που δεν πρέπει να ξεχνούμε είναι ότι ο κάθε άνθρωπος, ανεξάρτητα από την παιδεία που έλαβε και από τον πολιτισμό στον οποίο ανατράφηκε, έχει μέσα του την ίδια φλόγα της ανθρώπινης φύσης που έχουμε κι εμείς: Έχει δηλαδή την ικανότητα να αγαπά, να δημιουργεί, να ζει σε κοινωνία, να σκέπτεται, να χαίρεται, να θαυμάζει. Ίσως σε κάποια εξωτερικά ιδιώματα ή σε κάποιες συνήθειες να διαφέρει από εμάς, αλλά αυτό θα έπρεπε να ξυπνούσε το ενδιαφέρον μας μάλλον - πώς να γνωριστούμε καλύτερα - παρά το φόβο, την κατάκριση, την περιφρόνηση.
Η καλύτερη ισορροπία όταν είμαστε αντιμέτωποι με ανθρώπους από άλλες φυλές, είναι να διατηρούμε μια υγιή στάση φιλοξενίας, όπου αποδεχόμαστε τον άλλο γι' αυτό που είναι, ενώ ταυτόχρονα σεβόμαστε και τον εαυτό μας γι' αυτό που είναι και γι' αυτό που έχει. Αν προσέξουμε στον άλλο άνθρωπο, στην άλλη φυλή, κάποια ελαττώματα, ας θυμηθούμε ότι έχουμε και εμείς, αν όχι τα ίδια, τουλάχιστον άλλα εξ' ίσου σοβαρά ελαττώματα. Αν αντιληφθούμε κάποια προτερήματα, ας μην αφήσουμε τον εαυτό μας να τα διαστρεβλώσει με σκέψεις του τύπου "Μπορεί αυτοί να είναι ευγενικοί αλλά είναι κατά βάθος ψυχροί, ενώ εμείς που όλοι μέρα βριζόμαστε κατά βάθος έχουμε καλή καρδιά". Δηλαδή, αν προσπαθούσαμε λίγο περισσότερο, αν είχαμε την διάθεση να μάθουμε, δε θα μπορούσαμε εμείς να γίνουμε και ευγενικοί και να έχουμε καλή καρδιά; Ο πραγματικά μεγάλος άνθρωπος, ο πραγματικά μεγάλος λαός, είναι αυτός που ξέρει να μαθαίνει από τα προτερήματα των άλλων ενώ ταυτόχρονα διατηρεί αλώβητη τη δική του ταυτότητα.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)